B. T. Musayev, K. R. Aliyeva, B. Narimanov O‘zbekiston respublikasining konstitutsiyaviy huquqi darslik toshkent – 2019

O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 17-moddasiga asosan, O'zbekiston Respublikasi xalqaro munosabatlarning to'la huquqli sub'ektidir. Uning tashqi siyosati davlatlarning suveren tengligi, kuch ishlatmaslik yoki kuch bilan tahdid qilmaslik, chegaralarning daxlsizligi, nizolarni tinch yo'l bilan hal etish, boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashmaslik qoidalariga va xalqaro huquqning umum e'tirof etilgan boshqa qoidalari va normalariga asoslanadi. Respublika davlatning, xalqning oliy manfaatlari, farovonligi va xavfsizligini ta'minlash maqsadida ittifoqlar tuzishi, hamdo'stliklarga va boshqa davlatlararo tuzilmalarga kirishi va ulardan ajralib chiqishi mumkin.

O‘zbekistonning davlat suverenitetiga ega bo‘lishi, u orqali mustaqil tashqi siyosat yuritishi, natijasida uning xalqaro huquq sub'ekti sifatida faoliyat yuritishi – albatta sharafli ish. Lekin O‘zbekistonning xalqaro huquqning sub'ekti sifatida namoyon bo‘lishi uni oldiga katta mas'uliyat ham qo‘yadi. Ya'ni xalqaro huquqni to‘la qonli sub'ekti sifatida xalqaro tashkilotlarga qabul qilingan ekan, ko‘ptomonlama, ikki tomonilama shartnomalarda ishtirok etayotgan ekan, mamlakatimiz oldida shu shartnomalarni bajarish yuzasidan qo‘plab majburiyatlar ham vujudga keladi. Ularni qay darajada bajarilishiga qarab jahon hamjamiyatida mamlakatimizga baho beriladi, shu orqali uni jahondagi o‘rni aniqlanadi.

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar
1. Konstitutsiyaviy huquq tushunchasi va predmeti deganda nimani tushunasiz?
2. Konstitutsiyaviy huquqning boshqa huquq sohalaridan farqli jihatlari nimalardan iborat?
3. Konstitutsiyaviy huquqning qanday manbalarini bilasiz?
4. Davlat suvereniteti deganda nimani tushunasiz?

II mavzu. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining yaratilishi va asosiy hususiyatlari.

§ 1. Konstitutsiyaning yaratilishi zarurati
1991-yil 31-avgustda bo‘lib o‘tgan O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining VI sessiyasida parlamentning “O‘zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligini e’lon qilish to’g’risida” qarori qabul qilindi. Mazkur qonun o’zida Konstitutsiyada mustahkamlanishga loyiq bo’lgan bir qator muhim prinsipial qoidalarni mujassam etganligi bilan ahamiyatlidir.
Mustaqillikka erishgandan keyin O‘zbekiston rahbariyati demokratik talablarga va prinsiplarga javob beradigan davlat hokimiyatini tashkil etish; bozor munosabatlariga asoslangan iqtisodni tashkil etish; fuqarolar manfaatiga mos keluvchi fuqaro, jamiyat, davlat munosabatini o‘rnatish, unda fuqaro manfaatlarining ustunligini ta'minlash, inson, uning huquqi, erkinligi, qadr-qimmati, sha'nini oliy qadriyat darajasiga ko‘tarish; mamlakatda yashovchi barcha millatlar manfaatlarini birdek ta'minlash; mamlakat xavfsizligini birday ta'minlashni nazarda tutuvchi tashqi siyosat olib borish vazifasini ko‘zlovchi tashqi siyosat olib borish mamlakatimiz oldidagi eng muhim vazifalar sifatida maydonga chiqdi.
Bu vazifaga erishishi uchun esa yuqoridagilarni birinchi navbatda, huquqiy asosini yaratish, ularni huquqiy normalarda mustahkamlash zarurati paydo bo‘ldi va shu vazifani bajarish uchun mamlakatimizda birinchi marta mustaqil Konstitutsiya ishlab chiqilib, qabul qilindi.
Shunday qilib Konstitutsiya qabul qilish zarurati nima degan savolga, O‘zbekiston mustaqilligi va ana shu tufayli vujudga kelgan ijtimoiy munosabatlarni huquqiy tartibga solish zarurligidir deyilsa xato bo‘lmaydi.