va boshqalar bolalaming og‘zaki nutqi va hikoya qilishni
o‘zlashtirishining o‘ziga xos xususiyatlari, dialogik va monologik
nutqning o‘zaro bog‘liqligini ehuqur tushunish asosiga quriladigan
ravon nutqni o‘qitish tizimiga asos solishgan. Ular tomonidan bolalar
hikoyalari tasniflab chiqilgan bo‘lib, uning asosini fikr bildirish man-
basi: predmetlami tavsiflash, adabiy matnlarni hikoya qilib berish,
suratga qarab hikoya qilish, shaxsiy va jamoa tajribasidan misol kelti
rish, ijodiy hikoya qilishlar tashkil etadi.
Bolalar nutqining grammatik tuzilishi sohasidagi tadqiqot-
lar bolalarda nutqning morfologik va sintaktik tomonlarini shakl
lantirish (F.A.Soxin, M.I.Popova, A.V.Zaxarova, V.I.Yadeshko,
A.G.Tambovseva va boshq.), ona tilining so‘z hosil qilish tizimi
xususiyatlarini aniqlash, shuningdek, bolalar nutqining grammatik
tuzilishini takomillashtirishga oid pedagogik ishda nafaqat odat-
dagi grammatik xatoliklami o‘rganish va tuzatishga, balki birinchi
navbatda grammatik umumlashmalarni shakllantirishga e’tibomi qa-
ratish zarurligini isbotlash imkonini berdi.
Bolalar tomonidan tilning tovush tizimini o‘zlashtirilishi
bo‘yicha o‘tkazilgan tadqiqotlarda (G.M.Lyamina, Ye.LRadina,
G.A.Tumakova, A.I.Maksakov, M.LGening, N.A.German va boshq.)
0
‘rganish predmeti sifatida xizmat qildi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarda nutqiy faollikni shakllantirish
masalalarini nutqiy faoliyat nazariyasi asosida tadqiq etish maktab
gacha ta’limning nazariyasi hamda amaliyoti uchun dolzarb va aha-
miyatli hisoblanadi.
Nazariy va amaliy ishlar shundan dalolat bermoqdaki, nutqiy faoli
yat motivatsiyasini boyitish bolalar nutqini rivojlantirish borasidagi
ishlaming samaradorligini oshiradi (F.A.Soxin, YE.M.Strunina,
A.M.Borodich, M.R.Lvov va boshq.).
Nutq yaxlit faoliyat va nonutqiy harakatga qo‘shilgan nutqiy
harakat kabi til orqali bog‘langan tarixan shakllangan mulo
qot shakli sifatida ko‘rib chiqiladi (L.S.Vigotskiy, A.N.Leontev,
A.A.Leontev, l.A.Zimnyaya).
Modelda fahmlab yetilgan axborotni nutq yordamida uza-
Dostları ilə paylaş: