§ 11.3. Nisbi təcil
пи
Fı
F2
-<—
1112
Şəhil 11.2. Bir-birini qarşılıqlı cəzb edən cisimlərin təcilləri hütlələri ilə tərs mütənasibdir
Äralarmdakı məsafə r əlan m! və m2 kütləli iki
(şəkil 11.2) maddi nöqtənin bir-birini cəzbetmə qüvvə-sinin modulu (11.9)-a görə aşağıdakı kimi yazıla bilər:
Göründüyü kimi bu qüvvələr modulca bir-birinə bəra-bər, istiqamətcə isə əks tərəflərə yönəlmişdir, yəni
Bu cisimlərin bir-birini cəzb etməsi nəticəsində aldıları tə-
cillər
olar. Buradan alarıq ki,
Deməli:
Qarşılıqlı cazibə təsirində olan cisimlərin aldığı təcillər onların kütlələri ilə tərs mütənasibdir.
Məsələn, Yerin Ayı cəzb etmə qüvvəsi Ayın Yeri cəzb et-mə qüvvəsinə bərabərdir. Lakin Ayın Yerdən aldığı təcil Ye-
186
rin Aydan aldığı təcildən çox-çox böyük olacaqdır. Doğrudan da
w M
w© M,
olar.
Eləcə də Yer və Günəş bir-birini eyni qüvvə ilə cəzb edir, lakin Yerin aldığı təcil Günəşin aldığı təcildən çox-çox böyük olar:
w,= M,= L99-10-=Q 333 1()6 wrA Мл 5.98-1027
və ya
Bir-birini qarşılıqlı cəzb edən iki maddi nöqtənin təcilləri əks tərəflərə yönəldiyindən onların fərqi və ya nisbi təcili üçün (11.10) və (11.11 )-dən yaza bilərik
Məsələn, Yerlə Günəşin nisbi təcili
(M +MJ
olar. Burada a© Yer orbitinin böyük yarımoxu və ya Yerlə
Günəş arasındakı orta məsafə (1 a.v.), M© - Yerin kütləsi və
M© - Günəşin kütləsidir.
Fərz edək ki, kütləsi M olan maddi nöqtə (şəkil 11.3) on dan məsafələri r1=r2=r olan iki m1 və m2 kütləli cisimləri cəzb
edir.
Şəhil 11.3. Eyni hütlə mərhəzindən bərabər məsafələrdə olan müxtəlif hütləli cisimlərin təcilləri bərabərdir
Bu cazibə qüvvələri
olar. Göründüyü kimi bu qüvvələr bir-birinə bərabər olmaz, yəni
F Ф F .
12
Lakin bu maddi nöqtələrin M cisminin cazibəsindən aldı-ğı təcillərin modulu eyni olar, yəni
Wmı=Wm2 = Cj —- .
Dostları ilə paylaş: | 
