|
Daş (aerolit) meteoritlər,
Daş -dəmir (siderolit) meteoritlər,
Dəmir (siderit) meteoritlər.
İndiyə qədər məlum olan meteoritlərin ən böyüyü cənubi -qərbi Afrikada düşən Qoba meteoritidir. Onun kütləsi 50 000
kg, diametri təxminən 2 m olmuşdur. 1947 -ci ilin fev-ralın 12 -də Rusiyanın uzaq şərqində Sixote -Alin dağı-na düşən Sixote -Alin me-teoriti ümumi kütləsi 100000 kg olan qəlpələrdən
ibarət olmuşdur. Onun ya-
ŞəM14.12. Anzomda me^vh /сгШеп ratdığı kraterlərdən ən bö-
yüyünün diametri 30 m, dərinliyi 15 -20 m olmuşdur. Meteo-ritin qəlpələri 30 km2 sahəyə səpələnmişdir.
1908 -ci ildə Sibir meşələrində Tunqus meteoriti düşmüş-dür. Lakin aparılmış ekspedisiyalar onun yerində heç bir me teorit qəlpəsi aşkar edə bilməmişdir. Meteoritin düşmə nöqtə-sində ağaclar böyük sahədə radial istiqamətlərdə Yerə səril-mişdir. Onun Yer atmosferində yaratdığı zərbə dalğası üç də-fə Yer kürəsi ətrafında dolanmışdır.
Güman edilir ki, Tunqus meteoriti Yerlə toqquşan komet olmuşdur. O Yerə çatana qədər atmosferdə tamam buxarlan-mış və ona görə də Yerdə heç bir izi qalmamışdır.
İndiyə qədər Yerdə 3000-ə qədər meteorit tapılmışdır. Şübhəsiz ki, Kəbədə saxlanılan qara daş da bir neçə min il bundan əvvəl Kəbə yaxınlığında düşən meteoritdir.
Meteoritlər quruluşuna və yaranma mexanizminə görə iki qrupa ayrılır:
-
Differensasiya olunmuş meteoritlər bir böyük cismin, məsələn asteroidin parçalanmasından əmələ gəlmişlər.
-
Xondritlər isə kiçik hissəciklərin birləşməsindən, məsə-lən protoplanet dumanlığından əmələ gəlmişlər.
-
XV FƏSİL QÄFAKTİKÄLAR
Kainatda çoxlu sayda nəhəng ulduz sistemləri vardır. Milyardlarla ulduz-lardan ibarət olan bıı sistemlərə qalak-tikalar deyilir. Onlardan biri də bizim Günəş sisteminin daxil olduğu Qalakti-kadır. Bizim daxil olduğumuz ulduz sis-temini digər ulduz sistemlərindən fərq-ləndirmək üçün onu böyük hərflə, yəni "Qalaktika" yazırlar.
Bu fəsildə Qalaktika, onun ölçülə-ri, üzvləri və quruluşundan bəhs edilə-cək və digər qalaktikalar haqqında ümumi bilgilər veriləcəkdir.
Dostları ilə paylaş: | 
