Bakı Dövlət Universiteti Filologiya fakültəsi

Anahtar kelimeler: A.Memmedov, Azerbaycan Türkçesi, Türkoloji, dilçilik sorunları.
DOÇ. DR. SÜLEYMAN KAAN YALÇIN 
Fırat Üniversitesi (Türkiye) 
AZERBAYCANʼDA DİYALEKTOLOJİ MEKTEBİ’NİN KURUCUSU -
MEMMEDAĞA ŞİRELİYEV 
 
Azerbaycan’da Türkolojiye emek vermiş dilbilimcilerin en önde gelen isimlerinden biri hiç şüphesiz 
ki, Azerbaycan diyalektolojisinin kurucusu olarak da bilinen M. Ş. Şireliyev’dir. Şireliyev 19 Eylül 1909’da 
Şamahı’da dünyaya gelmiş ve 19 Nisan 1991 tarihinde vefat etmiştir. 

---

BDU-nun Filologiya fakültəsi - 100 
31 
Bekir Çobanzade’nin ilk doktora öğrencilerinden olan Şireliyev, 1942 yılında bugünkü adıyla Bakü 
Devlet Üniversitesi olan Azerbaycan Devlet Üniversitesine geçmiş, burada Filoloji Fakültesi dekanlığı ve 
rektör yardımcılığı yapmıştır. 
Azerbaycan Diyalektoloji Mektebi’nin kurucusu olan Şireliyev Türk Dil Kurumu “Muhabir 
Üyeliği”ne ve “Şeref Üyeliği”ne seçilmiş; “Azerbaycan Dialektologiyasının Esasları” adlı çalışmasından 
ötürü de Devlet Ödülüne layık görülmüştür. 
Şireliyev diyalektoloji, gramer, imlâ, fonetik, sentaks, terminoloji gibi Türkolojinin çeşitli 
sahalarında onlarca eser vermiştir. Fakat Şireliyev, asıl ününü daha çok diyalektoloji sahasında hazırlamış 
olduğu eserlerle kazanmıştır. Onun “Bakı Diyalekti” ve“Azerbaycan Dialektologiyasının Esasları” adlı 
eserleri en kıymetli ağız araştırmaları arasında sayılmaktadır. Şireliyev’in bundan başka “Azerbaycan Dilinin 
Muğan Grubu Şiveleri”, “Şahbuz Şivelerinin Fonetikası”, “Azerbaycan Dilinin Nahçıvan Grubu Dailekt ve 
Şiveleri”, “Azerbaycan Dilinin Garp Grubu Dailekt ve Şiveleri” gibi monografik eserleri de dikkat çekicidir. 
Şireliyev ağız atlası projesine öncülük ederek ciddi katkılar sunmuştur. Bu atlas sonraları 
“Azerbaycan Dilinin Dialektoloji Atlası” adıyla da yayımlanmıştır. Şireliyev tıpkı Azerbaycan ağız atlasının 
hazırlanışında öncülük ettiği gibi Azerbaycan ağızlarının sözlüğünün hazırlanmasında da öncülük eden 
isimlerden olmuştur. Şireliyev, 1964 yılında kendisiyle birlikte birçok dilcinin yer aldığı tek cilt olarak 
yayımlanan “Azerbaycan Dilinin Dialektolojik Lügeti” adlı eserin (A, B, İ, K, H) harflerine ait kısımları 
hazırlamıştır.
Şiraliyev, Türkoloji alanında ve özellikle de diyalektoloji sahasında birçok yeniliğin kapısını 
aralamış, çalışmalarıyla sadece Azerbaycan Türkçesinin değil, aynı zamanda bütün Türk dillerinin işlenişine 
yön vermiş ve Türkoloji çalışmalarına köklü katkılar sunmuştur.