Barbar Krallığı

Karolinq dövlətində feodal münasibətlərinin əsasının qoyulması
Böyük Karlın dövründə erkən feodal dövləti olan – Frank imperiyası yüksəlişini yaşayırdı. İldə iki dəfə kralın sarayında ən nüfüzlü torpaq sahibkarları müşavirəyə yığışırdı. Onların məsləhəti ilə kral ən müxtəlif məsələlərlə bağlı qərarlar – kapitulyarilər verirdi. Yerli idarəçilik orqanlarına nəzarət «dövlət qasidləri» vasitəsilə həyata keçirilirdi. May ayında hərbi baxış keçirilirdi və bu, kral benefisiarilərini yığıncağı idi. Böyük Karl yeni hərbi islahat həyata keçirir. İndii orduda 3-4 torpaq payı (mans) olan, nisbətən varlı knədlilər xidmət edə bilərdi. Qalan yoxeul kəndlilər qrup halında birləşərək ümumi sayda bir silahlanmış döyüşçü verməli idilər. Beləliklə, nəinki asılı, hətta azad kəndli də azad xidmətdən uzaqlaşdırılırdı və hərbi xidmət feodalların imtiyazına çevrilirdi. Lakin imperiyanın zahiri mərkəzləşməsinin arxasında onun daxili zəifliyi dururdu. İşğallar yolu ilə yaranmış bu dövlət etnik tərkibinə görə çox mürəkkəb idi. Franklardan və onlara tabe Qalliya almanlarından (burqund, akvitan və s.) başqa, Böyük Karlın imperiyasının tərkibinə saks, friz, bavar, alaman, turinq, lanqbard, baks, avar və kelt tayfaları daxil idi. İmperiyanın ayrı – ayrı torpaqları bir – birinə zəif əlaqədə idi və hərbi, inzibati məcburiyyət qaydaları olmadan, işğalçılara tabe olmaq istəmirdi. Ona görə də Böyük Karl hər dəfə bu və ya digər dərəcədə təhlükə yarananda özü həmin əraziyə gedirdi. Zaman keçdikcə ayrı – ayrı tayfaları tabeçilikdə saxlamaq çətinləşirdi. Zahirən mərkəzləşmiş, daxilən isə qeyri – sabit siyasi qurum olan bu imperiya forması Avropaya erkən feodal dövlətləri üçün səciyyəvi idi (X əsrdə Ottonlar imperiyası, Moraviya dövləti və s.). Kəndlilərin müflisləşməsi və asılılığına düşməsinə təkan verən amillərdən biri də iri torpaq sahibkarlarının əlində siyasi hakimiyyəti cəmlənməsi oldu. Bu prosesə mane ola bilməyən krallar xüsusi aktlarla onu rəsmiləşdirməli oldular. Bu cür hallar hələ Merovinqlərin dövründə baş verir, lakin Karolinq dövründə geniş miqyas alır. Onun mahiyyəti belədir ki, xüsusi kral fərmanları ilə vəzifəli şəxslərə – qraflara, yüzbaşılara və onların köməkçilərinə bu və ya digər maqnatın ərazisinə daxil olmağa icazə verilmirdi. Bu torpaqlarda məhkəmə, inzibati, polis funksiyalarını maqnatlar özləri yetirirdilər. Bu cür akta immunitet deyilirdi (lat. İmmunitas – toxunulmazlıq). İri sahibkarın immunitet hüquqlarına adətən bunlar daxil idi: öz torpağında məhkəmə hakimiyyəti; əvvəllər kralın xeyrinə gedən məhkəmə rüsumları və almaq hüququ; öz immunitet dairəsində yaradılan hərbi dəstəyə başçılıq etmək. Məhkəmə – inzibati səlahiyyətlərə malik olan immunist yeni torpaq ələ keçirməkdə, kəndlilərin asılılığını artırmaqda öz hüquqlarından istifadə edirdi. Karolinq dövründə immunitet hüquqları torpağa və insanlara da şamil edilirdi. Eyni zamanda immunitet feodalların mərkəzi hakimiyyətdən azadlığını da gücləndirirdi. Feodalların siyasi müstəqilliyinin artmasına vassal münasibətlərinin inkişafı da öz təsirini göstərirdi. İlk əvvəllər iri torpaq sahibkarları ilə şəxsi müqavilə münasibətlərinə girən azad adamlar vassal sifətində çıxış edirdilər. Karolinq dövründə vassal asılılığına girən şəxsə benefisi verilir. Vassal öz senyoruna sədaqətlə xidmət etməyi öhdəsinə götürürdü, senyor isə vassalı qorumağı. Böyük sayda vassalı olan iri torpaq sahibkarı siyasi nüfuz və hərbi qüdrət əldə edirdi və kral idarəsindən müstəqil olurdu. 847-ci ildə Böyük Karlın nəvəsi Daz Karl özünün Mersel kapitulyarisində qeyd edirdi ki, «hər bir azad adam özünə senyor seçməlidir». Beləliklə, vassallıq ictimai əlaqənin ən əsas qanuni forması olurdu. Vassallığın inkişafı feodal təbəqəsi içərisində iyeyrarxik strukturun formalahmasına gətirib çıxarır. Bu da öz növbəsində mərkəzi hakimiyyəti zəiflədir və feodalların şəxsi hakimiyyətini gücləndirir. İmperiyada müvəqqəti mərkəzləşmə pərdəsi altında yerli idarəçiliyin feodallaşması baş verirdi: kralın vəzifəli məmuru olan qraf tədricən öz dairəsinin senyoruna çevrilir, qraflığın azad əhalisi isə onun vassallarına və asılılı kəndlilərə çevrilir. 877-ci il Kyersi kapitulyarisi rəsmi olaraq qraf vəzifəsinin irsiliyini tanıyır. Karolinqlərin hakimiyyəti altında müxtəlif tayfa və xalqların müvəqqəti birləşməsi iqtisadi, sosial-hüquqi, etnik və mədəni vəzdəti olmadığı üçün o vaxtadək saxlanırdı ki, frak feodalları kral hakimiyyətində maraqlı idilər. IX əsrin ortalarına doğru imperiyada feodal quruluşunun əsasları təşəkkül tapır və yeni iri torpaq sahibkarlarının mərkəzi hakimiyyətə münasibəti də dəyişir. İri feodallar demək olar ki, tam sərbəst olurlar; xırda və orta feodallar isə onların vassalları kimi maqnatla sıx bağlı idilər, nəinki krala. Kəndli hərəkatlarının yatırılması da artıq yerli səciyyə alır. Böyük Karlın oğlu və varisi Mömin Lüdovik (814-840) artıq 817-ci ildə imperiyanı oğlulları arasında bölüşdürür və özü ali hakimiyyəti saxlayır. Bundan sonra feodal çəkişmələri daha da güclənir. Nəhayət, 843-cü ildə Lüdovikin oğulları Verdendə yığışaraq imperiyanın yenidən bölüşdürülməsi haqqında saziş bağlayırlar. Verden müqaviləsinə görə, Mömin Lüdovikin kiçik oğlu Daz Karl Şelda, Maas və Rona çaylarından qərbdəki torpaqları alı rvə bu gələcək Fransa krallığının özülünü qoyur. Bu torpaqlarda roman dilləri üstün idi və sonralar fransız dilinin əsasını qoymuşdur. Ortancıl qardaş – Alman Lüdovik Reyndən şərqə və Alp dağlarından şimala olan vilayətləri alır və bu krallıq Şərqi Frank krallığı, sonralar isə Alman krallığı adlanmağa başlayır. Lüdovikin böyük oğlu Lotar isə imperator titulunu saxlayır; onun mülkləri İtaliyadan və Reynətrafı torpaqlardan ibarət idi ki, bu da gələcək İtaliyanın coğrafi cizgilərini təşkil edirdi. Beləliklə, Verden müqaviləsi üç gələcək Avropa ölkəsinin – Fransanın, Almaniyanın və İtaliyanın və müvafiq olaraq fransız, alman və italyan xalqlarının özülünü qoyur.

As a result of Frankish invasions in Northern Gaul in 486, the kingdom of the Franks was formed, headed by the leader of the Salic (coastal) Franks, Clovis (486-511) from the Merovian dynasty. The first stage of the history of the Frankish state begins from this time - the end of the 5th century, and this period, which lasts until the end of the 7th century, is usually called the Merovingian period. Aquitaine is occupied during the reign of Clovis (507), and Burgundy (534) during the reign of his successors; In 536, the Ostrogoths ceded Provence to the Franks. By the middle of the 6th century, the Frankish kingdom covered the territory of the entire province of Gaul under Roman rule. The Franks also subjugated some of the Germanic tribes on the banks of the Rhine: the Turings, the Alamans, and the Bazars. The Saks were obliged to pay them an annual fee. The process of feudalization took the form of a synthesis of late Roman and German social relations. The ratio of both was different in the north and south. However, according to the most recent data from archeology and aerial photographs, in the IV century the lands north of the Loire were dominated by slave villas, and the main workforce was slaves and colonists. Even after the Frankish invasion, the main part of the population was Gauls and Romans. On the other hand, a deeper barbarization of society is characteristic in these provinces than in the south. This is explained by the fact that towards the end of the 5th century, the Franks were at a lower level of social development (rather than the Gauls and the Romans). The primitive relations they have accumulated have given impetus to the spread of the clan structure, which is disintegrating. On the other hand, during the time of Clovis, the Frankish attacks were successive and led to a strong Germanization of this province. At first, the Franks settled in isolation from the Gallo-Romans. This, on the one hand, preserved the primitive barbarian society, and on the other hand, the local population slowed down the interaction. The barbarian population south of the Loire was small, but unlike the north, they coexisted with the local population. Therefore, the disintegrating late antique relations were stronger here, the disintegration of barbarian rules was faster, but the formation of new feudal relations was slower than in the north. At the same time, the most important factor of the barbarian influence in the feudal synthesis in the north and south of the Frankish kingdom was the fact that the political power was in the hands of the barbarians. In the first stage of the existence of the Frankish state (the end of the 5th century - the end of the 7th century), in the north of Gaul, the last Roman and barbarian structures existed in the form of various structures: disintegrating slaves, barbarian structures and emerging feudal structures (colonate, forms of land dependence, drujina relations).

The most important source for studying the social structure of the Franks (especially Northern Gaul) is the "Salic Law" (Lex Salica). This is a written form of the court rules of the Salic Franks, probably in the early 6th century under Clovis. Unlike other barbarian laws, the Roman influence here is weak and more superficial: the Latin language, fines in Roman currency, etc. During the 6th-9th centuries, the Frankish kings made changes and additions to the "Salic law", and for this reason, this law allows us to follow the evolution of the Frankish society from the generational clan structure to feudalism. It can be seen from the "Salic law" that agriculture was the main occupation of the Franks in the 6th century. The progress in the economy is explained not only by the internal development of the Frankish society, but also by the perfect methods that the Germans inherited from the Romans. During this period, there was private property that could be alienated in the Franks. However, there was no such property on the land, except for the yard plots. The main land fund was in the hands of the community. According to the "Salik law", these were large (patriarchal) families. However, small, individual families were also formed. Individual-family ownership of land was not yet established in the Franks in the 5th-6th centuries. According to Chapter IX of the "Salik Law" ("About Allots"), land inheritance passed only through the male line and, unlike movable property, when there was no son in the family, it passed to the property of the community. The lands that were not included in the yard were in general use. Contrary to the opinion of most historians of the 19th-20th centuries (Füstel de Coulange, Dopsh, Mayer, etc.) about the existence of private ownership of land in the Franks in the 5th-6th centuries, the "Salik law" shows the existence of community in the Franks. The community has changed from a farming community with a large family to a neighborhood community - a brand. In the farming community, the descendants had collective ownership of the land, while in the neighborhood community, small families had individual ownership of the land share. The role of generational relations in the "Salik Law" is obvious. The representatives of the generation continued to play a major role in the life of the free franc. But at the same time, the process of disintegration of generational relations was going on. Towards the end of the 6th century, under the influence of the weakening of generational ties and the stratification of property, the inheritance of the free Franks turns into land ownership - allo, which can be used as one's own land shares. According to the decree of King Xilperic (561-584), who changed the "Salic law", if there was no son, the heir of the land could be the daughter or sister of the deceased. This change had a fundamental character. Although the community was preserved, now its right was planted - it spread to uncultivated areas (forests, swamps, roads, etc.). Towards the end of the 6th century, forest areas and meadows also became the property of individual community members. In these circumstances, the generational clan structure begins to disintegrate and feudal relations begin to emerge. The formation of Allod gave impetus to the growth of large land ownership in the Franks. Even during the invasions, Clovis took the lands belonging to the emperor. His heirs take over all the free lands. From this fund, the Frankish kings distributed allotments (allod) to their companions and the church. Large-scale land ownership also increased within the community. The transformation of land plots into large enterprises took place through the enrichment of one member of the community at the expense of others. This caused many of the free Franks to pass under the tutelage and patronage (mundium) of a large Torpan entrepreneur. This act, as in ancient times, was called "commendation". In practice, this was accompanied by land dependence of the dispossessed community member. Commendation also hastened the definitive breakdown of community organization. Simultaneously with the feudalization of the Frankish society, the process of the formation of the early feudal state was taking place. The governing bodies inherent in the hereditary clan structure are gradually giving way to the growing royal power. This phenomenon is accelerated by invasions; so the Franks were faced with the Gallo-Roman population - they had to be kept in subjection. In addition, in the occupied territories, the Franks encountered a more developed society, and in order to maintain this society, a new government was required to replace the destroyed apparatus of the slave empire. The king gathered all the administrative functions in his hands. The king's power was primarily based on the fact that he was a large landowner and was the head of numerous drujina. He ruled his country as a personal farm, privatized lands that had previously been communally owned, and spent land revenues, fines, and trade duties as he pleased. In the central administration of the Frankish kingdom, very faint traces of hereditary clan organization remained. After the invasion of Gaul, tribal "hundreds" became administrative territorial units. The largest territorial unit was the county , and it was ruled by the count. In the "hundreds" the representative of the royal power - the centurion - was involved in management. Over time, the leading role in the "hundreds" passed into the hands of richer and more influential people - Rakhineburgs . Although the Merovingian kings tried to retain Roman institutions in the administration of the country, this mainly involved the taxation system. In general, the state machine of the Western Roman Empire completely broke down after the invasions. The growth of large landholdings and the strengthening of private property owners already led to the weakening of royal power during the reign of Clovis's sons. Deprived of their domain estates and income by the gift of too large a number of lands, the Frankish kings were powerless to fight separatist attempts by large entrepreneurs. After the death of Clovis, the kingdom was divided. In the 7th century, independent political units emerged within the Frankish kingdom: Neustria, with Paris as its center in North-West Gaul; Austrasia in the north-east of the kingdom; Burgundy in the territory of the former kingdom of Burgundy. Towards the end of the 7th century, Aquitaine was separated in the southwest. These four provinces differed from each other in terms of their ethnic composition, social structure, and degree of feudalization. Gallo-Romans, who made up the majority of the population in Neustria, which was strongly Romanized on the eve of the Frankish invasion, were Frankized faster than in other provinces of the kingdom. Large landownership was widespread here, and free peasants were rapidly disappearing. In Austrasia, a large part of the population was made up of Franks, and the Roman influence was weak. Here the community was slowly disintegrating. The emerging class of feudal lords consisted mainly of small and medium feudal lords. In Burgundy and Aquitaine, the Gallo-Roman population was dominant and was able to assimilate first the Burgundians and then the Franks. Free peasant and middle feudal property was preserved here for a long time. Economic ties between these provinces of the Frankish state were weak and prevented their unification. At the end of the 7th century, the power in all the provinces of the kingdom actually passed into the hands of mayordoms. At first, these were the heads of the royal palace management ( maiordomus – farm management who did) . Later, mayordoms become large landowners. The administration of each province is in their hands. Having lost real power, the Merovingians became a toy in the hands of the mayordoms and received the name "lazy kings". After a long struggle among the Frankish lords, in 687, Pippin of Heristall, the mayor of Austria, became the mayor of the entire Frankish state. Pipin was able to achieve this because large landownership was weak in Austrasia, and the mayordoms relied on small and medium feudal lords and free peasants; they, in turn, needed a strong central authority in the fight against the arbitrariness of the big feudal lords. Majordoms descended from the Pippins became the de facto rulers of the Frankish kingdom, founding a new dynasty. Representatives of the Carolingians (Pippins) ruled the Frankish state from 687 as a mayor, and from 751 as a king.