Bərk ciSİMLƏRİN İSTİLİk tutumu

Məcburi elektrik rəqslər.
Konturda məcburi elektrik rəqsləri almaq üçün, ona xaricdən periodik dəyişən təsir göstərməliyik. Başqa sözlə, ardıcıl birləşdirilmiş kontur elementlərinin ucları ya dəyişən e.h.q.-nə və yaxud U = U₀ cos ωt dəyişən gərginlik şəbəkəsinə birləşdirilir.

Konturda meydana çıxan məcburi rəqsin tənliyi sol tərəfı iki tərtibli diferensial tənliklə ifadə ediləcəkdir.

Uyğun çevrilmələri aparsaq, aşağıdakı tənliyi alarıq:



Tənliyinin xüsusi həlli

Şəklində olur. Xüsusi həllindən istifadə edib, tənliyi asanlıqla həll edərək məcburi elektrik rəqsinin amplitudunu və başlanğıc fazasını təyin edə bilərik:

İfadələrində olduğunu nəzərə alsaq alarıq:

ifadəsini bilərək konturdan axan cərəyanı təyin etmək olar.

burada I₀ = q₀ω cərəyanın amplitud qiymətidir. Məcburi rəqsin amplitudunu nəzərə alsaq, cərəyanm amplitud qiyməti üçün alarıq:

ifadəsindən göründüyü kimi, tezlik rezonans tezliyinə bərabər olanda I₀ maksimal qiymətə çatır. Rezonans şərti və buna uyğun gələn tezlik, məcburi mexaniki rəqslərdə olduğu kimi, məcburi elektrik rəqsinin amplitudunun məxrəcindəki ifadənin üzərinə qoyulan şərtdən təyin edilir. Bu şərtə görə ifadəsinin ω-ya görə birinci tərtib törəməsi sıfıra bərabər götürülməlidir:

Əgər β=0 yəni sönmə yoxdursa, onda olur. Deməli, məcburi elektrik rəqslərinin ω dairəvi tezliyi məxsusi elektrik rəqslərinin ω₀ dairəvi tezliyinə bərabərdirsə (əgər sönmə çox zəifdirsə), onda amplitud və eləcə də konturdan axan cərəyan maksimal qiymətə çatır.
Bu hadisə rezonans hadisəsi və buna uyğun gələn tezlik isə rezonans tezliyi adlanır. Konturun aktiv müqaviməti kifayət qədər kiçikdirsə, rezonans tezliyi rəqsin məxsusi tezliyi ilə üst-üstə düşür.

Şəkil dən göründüyü kimi konturun aktiv müqaviməti nə qədər kiçik olarsa, rəqsin sönməsi də bir o qədər gec olar və maksimum daha iti olar.