Əlverişli təbii-coğrafi şəraiti olan Azərbaycan ərazisi dünyada insanın formalaşdığı ilk məskənlərdəndir

Bəhmən Sultanov (Sultanlı)
«Çənlibel» olaraq, əsas istiqamətlərimizdən birini də bölgələrdəki təşkilatlarla görüşüb, ümumi fəaliyyət planlarını müzakirə etmək idi. Mən özüm dəfələrlə eəssam dostum Əhməd Raza ilə birlikdə Yevlax və Şəkidə görüşlər keçirmişdim. Eyni işi Hatəmi və Nemət bəy də görürdülər. M. H. Tantəkin xatirələrinin birində yazır: «Mingəçevirdən Çənlibelin məşğələlərinə gəlib-gedən Əhməd Rzanın yaxından iştirakı ilə Yevlaxda "Azərbaycanın tarixini, mədəniyyətini öyrənən birlik" yaranmışdı. Buraya məruzə etməyə dəvət olundum. Fizika elmləri namizədi Bəhmən Sultanovu özümlə götürüb Yevlaxa tərpəndim (Nemət Pənahov sabah gələcəkdi). Biz mayın 2-də səhər saat 8-də Yevlaxda qatar-dan enəndə birliyin başçıları Əhməd Rzanın, Rafiq Həsənovun, Vahid Şirinovun, Yelmar Şirinovun, Aydın Ələkbərovun və başda sədr olmaqla, Yevlax DTK əmək-daşlarının stansiyada ayrı-ayrılıqda toplaşaraq gəlişimi gözlədiklərini gördük. DTK əməkdaşları Yevlaxa gəlişimi bilərək, heç bir söz demədən çıxıb getdilər. Gedib də gəlişimlə ilgili aləmi biri-birinə qatdılar. Onlar, başqa cür deyə bilmirəm, primitivlikləri ucbatından rayon partiya komitəsi, icraiyyə komitəsi, milis idarəsi ilə birlikdə haqqımda elə panika qaldırdılar ki, sanki nağıllardan qopub gələn əjdahaymışam, Yevlaxda peyda olub daş-torpağı qarışıq buranı udacaqmışam.

Yerli orqanların bu axmaqlığa yol vermələri yevlaxlılarda mənə və məruzəmə marağı gücləndirdi. Hara tərpənirdimsə 150-200-ə qədər adam dalımca düşürdü.

Sabir Yanardağ
Saat 11 radələrində Ocaq Cəmiyyətinin rəhbərləri, aralarında da Aşıq Sakitlə bakılı (şəkili-B. T.) yaxın tanışım Sabir Yanardağ, Şəkidən gəlib bizə qoşuldular.

Məruzə Yevlax Dəmir Yolu Mədəniyyət Evində olmalı idi. Yevlax milis rəisinin müavini podpolkovnik Çoban Dadaşov və Gəncədən (telefonla) dəmir yolunun rəisi icazə vermədilər. Bəhanələri bu idi ki, Dağlıq Qarabağ olayları ilə ilgili olaraq, regionda gərgin durum yaranmışdır, kütləvi toplantılara yol vermək olmaz. Onları inandıra bilmədim ki, məruzənin Dağlıq Qarabağla heç bir əlaqəsi yoxdur. İnadlı müqavimətim sonucu məsələnin həlli qaldı saat 2-də raykomun icazəsinə.

Hələ vaxta vardı. Əlliyə qədər adamla Qarabağ çayxanasına gəldik. Maqnitafonu qurub, səsimdə lentə alınmış " Qurtuluşa səsləyən publisistika" mövzusundakı çıxışımı və onu izləyən "Koroğlu" uvertürasını burada adamlara səsləndirdik. Özəl bir ehtiras və yanğı ilə milli mübarizəyə səsləyən çıxışımla musiqi lentdə əl-ələ verərək, sovet ideologiyasının dumanlandırdığı beyinlərə, xəstə ruhlara, ölgün ürəklərə yepyeni bir dünya gətirmişdi. Çayxanadakılar, məruzə mütləq olmalıdır, deyirdilər.