Beynəlxalq Ticarətə Ümumi Bir Baxış

Azərbaycanda bu göstəricilər necədir?

Ölçü önəmlidir: Cazibə modeli

• İqtisadiyyatın ölçüsü birbaşa idxal və ixrac həcmi ilə əlaqəlidir.
• Böyük iqtisadiyyatlar daha çox mal və xidmət istehsal etdiyinə görə ixrac etmək üçün daha çox şeyə sahibdirlər.
• Böyük iqtisadiyyatlar satılan mal və xidmətlərdən daha çox gəlir əldə edirlər, buna görə də daha çox idxal edə bilirlər.
• Hər iki ölkə nə qədər böyükdürsə, onlar arasındakı ticarət də bir o qədər böyük olacaqdır.

Ölçü önəmlidir: Cazibə modeli

• İ və j ölkələri arasındakı ticarətin həcmini təxmin etməyə imkan verən Cazibə modeli düsturu aşağıdakı kimidir:

A sabit rəqəm,

Tij i ölkəsi ilə j ölkəsi arasında ticarətin dəyəri

Yi i ölkəsinin ÜDM-i,Yj isə j ölkəsinin ÜDM-I

Dij iki ölkə arasındakı məsafə

• Daha ümumi olaraq,

faktiki məlumatlara daha uyğun olması üçün a, b, və c seçilir.

•  

Ölçü önəmlidir: Cazibə modeli

• ABŞ-ın 15 əsas ticarət tərəfdaşından 3-ü Avropa ölkəsidir: Almaniya, Birləşmiş Krallıq və Fransa.
• ABŞ nə üçün bu ölkələrlə digər Avropa ölkələri ilə müqayisədə daha çox ticarət edir?
• Bu ölkələr Avropanın 3 ən böyük iqtisadiyyatıdır. Bu o deməkdir ki, bu ölkələr Ümumi Daxili Məhsulu (ÜDM), (iqtisadiyyatda istehsal edilən bütün əmtəə və xidmətlərin dəyərini ölçür) ən yüksək olan ölkələrdir.
• Hər bir Avropa ölkəsinin ABŞ-la Aİ arasındakı ticarətdəki payı təxminən hər bir ölkənin Avropanın ümumi ÜDM-də payına bərabərdir

Məsafə önəmlidir: Cazibə modeli

• C -nin cazibə modelindən uzaqlığın təsiri ilə bağlı hesablamaları, ölkələr arasındakı məsafənin 1% artmasının ticarət həcminin 0,7% -dən 1% -ə qədər azaldığını göstərir.

Cazibə modelinin istifadəsi: Anomaliyalar axtarışında

• Cazibə modeli ABŞ-ın Avropa ölkələri ilə ticarətinə əsaslanan məlumatlara kifayət qədər uyğun olsa da, tam uyğun deyil.
• Hollandiya, Belçika və İrlandiyanın cazibə mod­elinin proqnozlaşdırdığı səviyyədən daha artıq ticarət həcminə sahibdir. Səbəblər nələrdir?
• İrlandiya ABŞ ilə sıx mədəni əlaqələrə sahibdir.
• Hollandiya və Belçika coğrafi mövqeyindən dolayı nəqliyyat xərcləri baxımından ciddi üstünlüyə sahibdir.