Bilet 1 Metrotologiya – ölçmələr haqqında elmdir

Bilet 7. 

1)Etalonlar 

Etalon - təyin edilmiş qayda üzrə etalon kimi rəsmi təsdiq edilmiş, ölçüsünü yoxlama 

sxeminə görə aşağı pillədə duran ölçmə vasitələrinə vermək məqsədi ilə fiziki kəmiyyət 

vahidinin əks etdirilmə

sini və qorunmasını təmin edən ölçmə vasitələrinə deyilir. 

Etalonların təsnifatı, təyinatı, onların yaradılması, saxlanılması və tətbiqi üçün ümumi 

tələblər Dövlət Standartları ilə müəyyənləşdirilir. Etalonlar ən azı üç

 qarşılıqlı əlaqəli 

xassələrə malik olmalıdırlar: dəyişməzlik, əks etdirmə və tutuşdurma. 

Dəyişməzlik - etalonun əks etdirdiyi vahidin ölçüsünü uzun müddətli vaxt intervalında 

dəyişməz saxlama xassəsinə deyilir. 

Əks etdirmə - fiziki kəmiyyət vahidinin ölçmə texnikasının mövcud inkişafı səviyyəsində ən 

kiçik xəta ilə əks etdirilməsi (nə- zəri təyin etmə əsasında) imkanına deyilir. 

Tutuşdurma - başqa ölçmə sistemlərinin etalonlarından yox- lama sxeminə görə aşağı 

səviyyədə duran, birinci növbədə ikinci də- rəcəli etalonlarla tutuşdurulması imkanına deyilir. 

Etalonların üç növü vardır: 

* ilkin etalonlar bu etalonlar

 ölkədə fiziki kəmiyyət vahidini ən yüksək dəqiqliklə 

saxlanılmasını və əks etdirilməsini təmin edir.beynəlxalq etalonlar  milli etalonlarda əks 

etdirilən və saxlanılan vahidlərin ölçülərini razılaşdırmaq üçün beynəlxalq əsas kimi 

götürülən beynəlxalq sazişlə qəbul edilmiş etalonlardır; 

* dövlət, yaxud milli etalonlar - bunlar, dövlət üçün başlanğıc etalonu kimi rəsmi təsdiq 

edilmış ilkin, yaxud xüsusi etalonlardır.ikinci dərəcəli etalonlar  uyğun fiziki kəmiyyətin 

vahidinin ölçüsünü birincı dərəcəli etalonla tutuşdurma yolu ilə özündə saxlayır.müqayisə 

---

etalonu biri-biri ilə birbaşa tutuşdurulması hər hansı bir səbəb üzündən mümkün olmayan 

etalonları tutuşdurmaq üçün istifadə edilir; 

* işçi etalon - vahidin ölçülərini işçi ölçmə vasitələrinə ötür- mək üçün tətbiq edilir. Bunlar ən 

geniş yayılmış etalonlardır.İşçi etalonlara daxil edilən ölçmə vasitələrininin sayından asılı 

olaraq aşağıdakılara ayrılırlar: 

* tək etalon - bu etalonun tərkibində vahidin əks etdirilməsi və yaxud saxlanılması üçün bir 

ölçmə vasitəsi (ölçü, ölçü cihazı, etalon qurğu) olur;