Bilet 1 Metrotologiya – ölçmələr haqqında elmdir
* qrup etalon - qrup etalonun tərkibinə eyni tipli ölçmə vasitələri toplusu, nominal qiymətlər, yaxud ölçmə diapozonları daxil edilir;*
Yüklə 1,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2) Yerləşmənin meylləri.
- 3) Ölçmələrin vəhdəti
|
* qrup etalon - qrup etalonun tərkibinə eyni tipli ölçmə vasitələri toplusu, nominal qiymətlər,
yaxud ölçmə diapozonları daxil edilir;* etalon dəsti - ölçmə vasitələri toplusundan ibarət olub, ölçmə vasitələrinin diapozonlarının birləşməsi kimi təqdim edilir, vahidi diapozonda əks etdirir və yaxud özündə saxlayır.
Yerləşmənin meyllənməsi baxılan elementin özünün nominal yerləşməsindən meyllənməsidir. Nominal xətti və bucaq ölçülərə ilə özü və bazalar arasında, bazalar verilmədikdə isə baxılan elementlər arasında təyin edilir.
Meyllənm
ələr və müsaidələ r qrupu Forma yaxud yerləşmənin meyllənmələri Forma yaxud yerləşmənin meyllənməsi Müsaidə
nin şərti işarəsi
F or manın meyll ənm
əl ər i v ə müs aid əl əri Düzxətlilikdən meyllənmə Düzxətliliyin müsaidəsi
Müstəvilikdən meyllənmə Müstəviliyin müsaidəsi
Dairəlikdən meyllənmə Dairəliyin müsaidəsi
Silindirlikdən meyllənmə Silindrliyin müsaidəsi
Uzununa kəsiyin profilinin meyllənməsi Uzununa kəsiyin profilinin müsaidəsi
Ye rl əşm
ənin meyll
ənm əl ər i v ə müs aid
əsi
Paralellikdən meyllənmə Paralelliyin müsaidəsi
Perpendikulyarlıqda n meyllənmə Perpendikulyarlığ ın müsaidəsi
Mailliyin meyllənməsi Mailliyin masaidəsi
Biroxluluqdan meyllənmə Biroxluluğun masaidəsi
Simmetrilikdən meyllənməsi Simmetriliyin masaidəsi
Pozisiya meyllənməsi Pozisiya masaidəsi
Oxların kəsişməsindən meyllənmə Oxların kəsişmə masaidəsi
F or ma
v ə ye rl əşm
ənin ye kun meyll ənm
əl əri
v ə müs aid
əl əri
Radial vurma Radial vurmanın masaidəsi
Yan səth vurması Yan səth vurmasının müsaidəsi Verilmiş istiqamətdə vurma Verilmiş istiqamətdə vurmanın müsaidəsi Tam radial vurma Tam radial vurmanın masaidəsi
Tam yan səth urması Tam yan səth vurmasının masaidəsi Verilmiş profilin formasının meyllənməsi Verilmiş profilin formasının müsaidəsi
Verilmiş səthin formasının meyllənməsi Verilmiş səthin formasının müsaidəsi
3) Ölçmələrin vəhdəti Ölçmə- obyekt və ətraf aləmdəki hadisələrin dərk edilmə alətidir. Ölçmələrin vəhdətinin təminatının hüquqi əsası olaraq qanunverici metrologiya xidmət edir.. Ölçmələrin vəhdətinin təminatının dövlət sistemi (ÖVTDS)-standartlarla müəyyən edilmiş qarşılıqlı bağlı qayda, tələb və normaların kompleksi olub, ölçmələrin dəqiqliyinin təminatı və qiymətləndirilməsi üzrə işlərin yerinə yetirilməsi metodikası və təşkilini təyin edir. ÖVTDS-nin texniki əsası aşağıdakılardır. 1. Vahidlərin dövlət etalonları sistemi (çoxluğu) və fiziki kəmiyyətlərin şkalaları - ölkənin etalon bazası. 2. Vahidlərin ölçülərinin və fiziki kəmiyyət şkalalarının etalondan bütün ÖV-nə etalon və digər tutuşdurma vasitələrinin köməyi ilə ötürülməsi sistemi. 3. Məhsul, texnoloji proses və digər obyektlərin tədqiqatını, işlənməsini və tələb edilən dəqiqlik xarakteristikasının təyin edilməsini təmin edən işlənməsi, istehsalata qoyulması və işçi ÖV-nin dövriyyəyə buraxılması sistemi. 4. Seriyalı yaxud kütləvi istehsalat üçün və xaricdən partiyalarla gətirilməsi üçün nəzərdə tutulan ÖV-nin dövlət sınağı sistemi (ÖV-nin tipinin təsdiqi). 5. ÖV-nin tutuşdurulması və kalibirlənməsi sistemi. 6. Maddə və materialların tərkibi və xüsusiyyətinin standart nümunəsi sistemi. 7. Fiziki konstantlar, maddə və materialların xüsusiyyətləri haqqında standart sorğu materialları sistemi.Vahidlərin ölçülərinin və fiziki kəmiyyət şkalalarının etalonlardan bütün ÖV-nə ötürülməsi və yaradılması sistemi. Vahidlərin yaradılmasının mərkəzləşdirilmiş və
mərkəzləşdirilməmiş forması fərqləndirilir. Ölçmələrin həyata keçirildiyi yerdə vahidlərin mərkəzləşdirilməmiş yaradılması aparılır ( 𝑚 2
Mərkəzləşdirilmiş formada (sistemdə) vahidlər haqqında informasiya onların mərkəzləşmiş saxlanması və yaradılması yerindən, etalon adlanan xüsusi texniki vasitələrin köməyi ilə ötürülür. Əsas vahidlər (saniyə, metr, kiloqram, kelvin, kondela, amper və mol) yalnız mərkəzləşmiş formada yaradılır.
Yüklə 1,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|