Bilet 1 Metrotologiya – ölçmələr haqqında elmdir


* qrup etalon - qrup etalonun tərkibinə eyni tipli ölçmə vasitələri toplusu, nominal qiymətlər,  yaxud ölçmə diapozonları daxil  edilir;*



Yüklə 1,98 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə37/62
tarix02.01.2022
ölçüsü1,98 Mb.
#37574
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   62
Bilet 1

* qrup etalon - qrup etalonun tərkibinə eyni tipli ölçmə vasitələri toplusu, nominal qiymətlər, 

yaxud ölçmə diapozonları daxil 

edilir;etalon dəsti - ölçmə vasitələri toplusundan ibarət olub, ölçmə vasitələrinin 

diapozonlarının birləşməsi kimi təqdim edilir, vahidi diapozonda əks etdirir və yaxud özündə 

saxlayır. 

2) Yerləşmənin meylləri. 

Yerləşmənin meyllənməsi baxılan elementin özünün nominal yerləşməsindən 

meyllənməsidir. Nominal xətti və bucaq ölçülərə ilə özü və bazalar arasında, bazalar 

verilmədikdə isə baxılan elementlər arasında təyin edilir. 

 

Meyllənm


ələr və 

müsaidələ

r qrupu 

Forma yaxud 

yerləşmənin 

meyllənmələri 

Forma yaxud 

yerləşmənin 

meyllənməsi 

Müsaidə


nin şərti 

işarəsi 


F

or

manın 



meyll

ənm


əl

ər



v

ə 

müs



aid

əl

əri



 

Düzxətlilikdən 

meyllənmə 

Düzxətliliyin 

müsaidəsi 

 

Müstəvilikdən 



meyllənmə 

Müstəviliyin 

müsaidəsi 

 

Dairəlikdən 



meyllənmə 

Dairəliyin 

müsaidəsi 

 

Silindirlikdən 



meyllənmə 

Silindrliyin 

müsaidəsi 

 

Uzununa kəsiyin 



profilinin 

meyllənməsi 

Uzununa kəsiyin 

profilinin 

müsaidəsi 

 

Ye



rl

əşm


ənin 

meyll


ənm

əl

ər



v

ə 



müs

aid


əsi

 

 



Paralellikdən 

meyllənmə 

Paralelliyin 

müsaidəsi 

 

Perpendikulyarlıqda



n meyllənmə 

Perpendikulyarlığ

ın müsaidəsi 

 

Mailliyin 



meyllənməsi 

Mailliyin 

masaidəsi 

 

Biroxluluqdan 



meyllənmə 

Biroxluluğun 

masaidəsi 

 

Simmetrilikdən 



meyllənməsi 

Simmetriliyin 

masaidəsi 

 

Pozisiya 



meyllənməsi 

Pozisiya 

masaidəsi 

 



Oxların 

kəsişməsindən 

meyllənmə 

Oxların kəsişmə 

masaidəsi 

 

F



or

ma 


v

ə 

ye



rl

əşm


ənin 

ye

kun 



meyll

ənm


əl

əri


 

 v

ə 



müs

aid


əl

əri


 

Radial vurma 

Radial vurmanın 

masaidəsi 

 

Yan səth vurması 



Yan səth 

vurmasının 

müsaidəsi 

Verilmiş 

istiqamətdə vurma 

Verilmiş 

istiqamətdə 

vurmanın 

müsaidəsi 

Tam radial vurma 

Tam radial 

vurmanın 

masaidəsi 

 

Tam yan səth 



urması 

Tam yan səth 

vurmasının 

masaidəsi 

Verilmiş profilin 

formasının 

meyllənməsi 

Verilmiş profilin 

formasının 

müsaidəsi 

 

 

 



 

Verilmiş səthin 

formasının 

meyllənməsi 

Verilmiş səthin 

formasının 

müsaidəsi 

 

 



 

3) Ölçmələrin vəhdəti 

Ölçmə- obyekt və ətraf aləmdəki hadisələrin dərk edilmə alətidir. 

Ölçmələrin vəhdətinin təminatının hüquqi əsası olaraq qanunverici metrologiya xidmət edir.. 

Ölçmələrin  vəhdətinin  təminatının  dövlət  sistemi  (ÖVTDS)-standartlarla  müəyyən  edilmiş 

qarşılıqlı bağlı qayda,  tələb və normaların kompleksi olub, ölçmələrin dəqiqliyinin təminatı və 

qiymətləndirilməsi üzrə işlərin yerinə yetirilməsi metodikası və təşkilini təyin edir. 

ÖVTDS-nin texniki əsası aşağıdakılardır. 

1.  Vahidlərin  dövlət  etalonları  sistemi  (çoxluğu)  və  fiziki  kəmiyyətlərin  şkalaları  -  ölkənin 

etalon bazası. 

2. Vahidlərin ölçülərinin və fiziki kəmiyyət şkalalarının etalondan  

bütün ÖV-nə etalon və digər tutuşdurma vasitələrinin köməyi ilə ötürülməsi sistemi. 

3. Məhsul, texnoloji proses və digər obyektlərin tədqiqatını, işlənməsini və tələb edilən dəqiqlik 

xarakteristikasının təyin edilməsini təmin  

edən işlənməsi, istehsalata qoyulması və işçi ÖV-nin dövriyyəyə buraxılması sistemi. 

4. Seriyalı yaxud kütləvi istehsalat üçün və xaricdən partiyalarla  

gətirilməsi üçün nəzərdə tutulan ÖV-nin dövlət sınağı sistemi (ÖV-nin tipinin təsdiqi). 

5. ÖV-nin tutuşdurulması və kalibirlənməsi sistemi. 

6. Maddə və materialların tərkibi və xüsusiyyətinin standart nümunəsi sistemi. 

7.  Fiziki  konstantlar,  maddə  və  materialların  xüsusiyyətləri  haqqında  standart  sorğu 

materialları sistemi.Vahidlərin ölçülərinin və fiziki kəmiyyət şkalalarının etalonlardan bütün 

ÖV-nə  ötürülməsi  və  yaradılması  sistemi.  Vahidlərin  yaradılmasının  mərkəzləşdirilmiş  və 



mərkəzləşdirilməmiş  forması  fərqləndirilir.  Ölçmələrin  həyata  keçirildiyi  yerdə  vahidlərin 

mərkəzləşdirilməmiş yaradılması aparılır (

𝑚

2

, l, t və s. törəmə fiziki kəmiyyətlər). 



Mərkəzləşdirilmiş  formada  (sistemdə)  vahidlər  haqqında  informasiya  onların  mərkəzləşmiş 

saxlanması  və  yaradılması  yerindən,  etalon  adlanan  xüsusi  texniki  vasitələrin  köməyi  ilə 

ötürülür. 

Əsas vahidlər (saniyə, metr, kiloqram, kelvin, kondela, amper və 

mol) yalnız mərkəzləşmiş formada yaradılır. 

 


Yüklə 1,98 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   62




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin