Biokimyadan mühazirələr. MƏRuzəÇİ: prof. Yusifov Nazim Məhəmməd oğlu

5. Sterinlərin mübadiləsi: Sterinlərin ən əhəmiyyətlisi xolesterindir. Bu 
orqanizmdə həm sərbəst, həm də yağ turşularının efirləri (steridlər) və zülallarla 
kompleks formada olur.
Xolesterindən orqanizm üçün bir sıra çox faydalı fizioloji fəal maddələr: öd 
turşuları, tənasül hormonları, kortikosteroidlər, D – vitamini və s. əmələ gəlir. 
Xolesterin toxumaların su ilə birləşməsində iştirak edir, toksinləri zərərsizləşdirir. 
Sterinlər orqanizmdən müxtəlif yollarla: ödlə, bağırsağın divarından, dəri ilə və s. 
toxumalarla ayrılır. Yoğun bağırsağın möhtəviyyatında həmişə xolesterinin 
mikrofloranın təsiri ilə reduksiyalaşma məhsulu olan koprosterinə təsadüf edilir.
Qoyunlarda dəri piyi ilə daimi steridlər də ifraz olunur.
Xolesterin oksidləşdikdə siklik nüvəsi parçalanır və son mərhələdə enerji 
ayrılır. Ona görə də uzun müddətli iş zamanı qanda və başqa orqanlarda xoleste-
rinin miqdarı azalır.
Xolesterin bütün orqan və toxumalrda, xüsusilə qaraciyərdə, dalaqda, beyin-
də, ağciyərdə və s.-də sintez edilir. Bu məqsədlə sirkə, piroüzüm, yağ, asetosirkə 
turşularından və başqa birləşmələrdən istifadə olunur. Həmin çevrilmələr ATF-in, 
koenzim-A-nın, NADF-ın, qlütationun, maqnezium ionunun və s. maddələrin isti-
rakı ilə gedir. Bunlardan bir sıra aralıq çevrilmələr nəticəsində mevalon turşusu, 
skvalen, lanosterin və ən nəhayət, xolesterin əmələ gəlir.
Xolesterin isə asetil-KoA ilə birləşməklə xolesteridlərə çevrilir. 
(CH
2
)
2
OH
│ 
HO─C─CH
3
│
CH
2
─COOH
Mevalon turşusu
HO 
Xolesterin 
downloaded from KitabYurdu.org

---

162 
Xolesterinin mübadiləsi pozulduqda (ateroskleroz zamanı və s.) damarların
divarında çökür və onların elastikliyini pozur. Arteriya damarlarında təzyiq 
artdığından damarlar da partlayır. Belə hal ən çox yaşlı insan və heyvanlarda 
müşahidə olunur. Bu zaman qanda və başqa toxumalarda xolesterinin miqdarı 
çoxalır. Buna h i p e r x o l e s t e r i n e m i y a deyilir.