Gipofiz bezining o‗rta qismi gormonlari. Gipofiz bezining bu qismida
intermedial yoki
melanomorf gormon
ishlab
chiqariladi,
u
tirozin
aminokislotasini melaninga aylanishini stimullaydi. Melanin – teri rangining och
yoki to‗q darajasini belgilovchi pigment hisoblanadi. Addison (bronza) kasalligi
ushbu gormonning ko‗p miqdorda ishlab chiqarilishi bilan bog‗liq.
Gipofiz bezining keyingi qismi gormonlari. Gipofiz bezining bu qismida
oksitotsin va vazopressin hosil bo‗ladi. Gormonlarning ikkalasi ham, peptid
tuzilishiga ega va nonapeptidlardir.
Oksitotsin silliq mushaklarning, ayniqsa,
bachadonning kuchli qisqarishini keltirib chiqaradi va emizikli (laktatsiya davrida
bo‗lgan) hayvonlarda sut ajralishini stimullaydi. Oksitotsindan tibbiyotda keng
foydalaniladi, chunki tug‗ruqdan keyin qon ketishni to‗xtatadi va to‗lg‗oqni
stimullaydi.
Oksitotsinning kimyoviy tuzilishi: S -----------------------S | | H-Sis-Tir-Ile-Gln-Asn-Sis-Pro-Lei-Gly-CO- NH 2 Vazopressin qon bosimini oshiradi va diurezni pasaytiradi. Diurezning
pasayishi vazopressin buyrak kanalchalarida suv va mineral tuzlarning
adsorbsiyasini boshqaruvi tufayli bo‗ladi. Vazopressinning yetarli darajada
chiqarilmasligi shakarsiz diabet deb nomlangan kasallikka olib keladi. Ushbu
kasallikning xarakterli xususiyati, shundaki, bunda siydik ko‗p miqdorda (kuniga
hattoki 20 litrgacha) ajratiladi. Vazopressin oksitotsindan ikki aminokislota
bo‗yicha farq qiladi, uni molekulasini N-uchidan 3-o‗rindagi izoleysin o‗rniga
fenilalanin va 8-o‗rindagi argininn o‗rniga leysin joylashgan bo‗ladi.
