Biologiya (turlar bo’yicha) Termiz 2021

Bir belgi bo’yicha to’liq, ikkinchi belgi bo’yicha to’liqsiz dominantlik holatida belgilarning irsiylanishi

13-masala*. Cheklanmagan shoxli, qo’ng’ir tolali g’o’za liniyasi cheklangan shoxli, oq tolali boshqa bir liniya bilan chatishtirilib, F₁ da cheklanmagan shoxli, novvot rang tolali duragaylar olindi. F₁ duragaylari o’z-o’zi bilan changlantirilib F₂ duragaylari olindi. F₂ da hosil bo’ladigan fenotipik va genotipik sinflarni aniqlang. F₁ duragaylari har ikki ota-ona bilan qayta chatishtirilsa, qanday genotip va fenotiplar hosil bo’ladi?

Masalaning yechilishi:

Belgi Gen

CHeklanmagan shoxlanish S

CHeklangan shoxlanish s

Qo’ng’ir tola Fr^Br

Oq tola Fr^br

Novvot rang tola Fr^Br Fr^br

F₁ duragaylarida cheklanmagan shoxlanishning rivojlanishi ona sifatida olingan liniyaning shoxlanish tipi bo’yicha dominant gomozigotali ekanligini ko’rsatadi. Ota-ona liniyalarining genotiplarini yozamiz:

cheklanmagan shoxli, cheklangan shoxli,

qo’ng’ir tolali oq tolali

P ♀ SS Fr^Br Fr^Br X ♂ ss Fr^br Fr^br

G SFr^Br sFr^br

F₁ Ss Fr^Br Fr^br - cheklanmagan shoxli, novvot rang tolali

cheklanmagan shoxli, cheklanmagan shoxli,

novvot rang tolali novvot rang tolali

P ♀ Ss Fr^Br Fr^br X ♂ Ss Fr^Br Fr^br

g SFr^Br, SFr^br, sFr^Br, sFr^br SFr^Br, SFr^br, sFr^Br, sFr^br

F₂ SS Fr^BrFr^Br - 1 cheklanmagan shoxli, qo’ng’ir tolali

SS Fr^Br Fr^br - 2 cheklanmagan shoxli, novvot rang tolali

SS Fr^br Fr^br - 1 cheklanmagan shoxli, oq tolali

Ss Fr^BrFr^Br - 2 cheklanmagan shoxli, qo’ng’ir tolali

Ss Fr^Br Fr^br - 4 cheklanmagan shoxli, novvot rang tolali

Ss Fr^br Fr^br - 2 cheklanmagan shoxli, oq tolali

ss Fr^BrFr^Br - 1 cheklangan shoxli, qo’ng’ir tolali

ss Fr^Br Fr^br - 2 cheklangan shoxli, novvot rang tolali

ss Fr^br Fr^br - 1 cheklangan shoxli, oq tolali.

Fenotipik sinflar:

1. cheklanmagan shoxli, qo’ng’ir tolali - 3

2. cheklanmagan shoxli, novvot rang tolali - 6

3. cheklanmagan shoxli, oq tolali - 3

4. cheklangan shoxli, qo’ng’ir tolali - 1

5. cheklangan shoxli, novvot rang tolali - 2

6. cheklangan shoxli, oq tolali - 1

Fenotipik sinflar nisbati 3 : 6 : 3 : 1 : 2 : 1

Genotipik sinflar nisbati 1 : 2 : 2 : 4 : 1 : 2 : 1 : 2 : 1

Agar bir belgi bo’yicha to’liq dominantlik, ikkinchi belgi bo’yicha to’liqsiz dominantlik hodisasi kuzatilsa, F₂ da 6 ta fenotipik sinf va 9 ta genotipik sinflar hosil bo’ladi.

Agar F₁ duragaylarini dominant gomozigotali ota-ona bilan qayta chatishtirsak, u holda:

cheklanmagan shoxli, cheklanmagan shoxli,

novvot rang tolali qo’ng’ir tolali

P ♀ Ss Fr^Br Fr^br X ♂ SS Fr^Br Fr^Br

g SFr^Br, SFr^br, sFr^Br, sFr^br SFr^Br

F_B 1. SS Fr^BrFr^Br - cheklanmagan shoxli, qo’ng’ir tolali

2. SS Fr^Br Fr^br - cheklanmagan shoxli, novvot rang tolali

3. Ss Fr^BrFr^Br - cheklanmagan shoxli, qo’ng’ir tolali

4. Ss Fr^Br Fr^br - cheklanmagan shoxli, novvot rang tolali

2 ta fenotipik sinf hosil bo’ladi:

1. cheklanmagan shoxli, qo’ng’ir tolali - 2

2. cheklanmagan shoxli, novvot rang tolali - 2

Nisbat 2 : 2

Agar F₁ duragaylari retsessiv gomozigotali ota-ona bilan qayta chatishtirilsa:

cheklanmagan shoxli, cheklangan shoxli,

novvot rang tolali oq tolali

P ♀ Ss Fr^Br Fr^br X ♂ ss Fr^br Fr^br

g SFr^Br, SFr^br, sFr^Br, sFr^br sFr^br

F_B 1. Ss Fr^BrFr^br - cheklanmagan shoxli, novvot rang tolali

2. Ss Fr^br Fr^br - cheklanmagan shoxli, oq tolali

3. ss Fr^BrFr^br - cheklangan shoxli, novvot rang tolali

4. ss Fr^br Fr^br - cheklangan shoxli, oq tolali

Ikkinchi variantdagi qayta chatishtirishda to’rtta fenotipik sinflar hosil bo’ladi va ularning nisbati 1 : 1 : 1 : 1.