Biotexnologiya kafedrasi

Fandan oldin oqitiladigan fanlar: «Fizika», «Anorganik kimyo», «CHizma geometriya va muxandislik grafikasi», «Analitik kimyo», «Biologik kimyo»,
«Organik kimyo», «Fizik va kolloid kimyo», «Mikrobiologiya», «Ekologiya»
Fandan keyin oqitiladigan fanlar: «Fitopreparatlar texnologiyasi», «Biofaol moddalar texnologiyasi», «EHMni biotexnologiyaga tadbiqi», «Biofaol moddalarni zamonaviy tahlil usullari», «Molekulyar biotexnologiya»

5. jadval.

Mashgulotlarning mavzular va soatlar boyicha taqsimlanishi:

№	Mavzular nomi	Jami yuklama	Auditoriya yuklamalari			Mustaqil talim
			Maruza	Amaliy mashgulot	Lab-ya ishi
1	Biotexnologiya, uning rivojlanish tarixi, predmeti, maqsadi va vazifalari. Biotexnologiya sogliqni saqlash, ilm-fan va halq hojaligi taraqqiyotida	8	2	3	-	3
2	Biotexnologiya obektlari va usullari. Biotexnologik obektlarni tanlash	11	2	3	3	3
3	Biotexnologiya sanoatida qollaniladigan jarayonlar va qurilmalar	8	2	3	-	3
4	Genetika, molekulyar biologiya sohasidagi tadqiqotlar va erishilgan yutuqlar	11	2	6	-	3
5	Mikroorganizmlar gen muxandisligi	8	2	3	-	3
6	Rekombinant mikroorganizmlar asosida olinadigan dori vositalari	8	2	3	-	3
7	Normoflora preparatlari va ularni sanoat miqyosida ishlab chiqarish	9	2	-	-	7
8	Osimliklar gen muxandisligi. Ti- plazmida genetik xaritasi	8	2	3	-	3
9	Transgen osimliklar yaratish texnologiyasi. Kallus toqimasi	8	2	-	3	3
10	Hayvon va odam organizmlari gen muxandisligi. Transgen hayvonlar yaratish usullari	8	2	3	-	3
11	Hayvon organizmiga yangi genlar kiritish. Irsiy kasalliklar. Genoterapiya. Genoterapiya konsepsiyasi va uning rivojlanishi	8	2	3	-	3
12	Fermentlar muxandisligi. Fermentlar sinflari va ularning fizik-kimyoviy xususiyatlari	11	2	-	6	3
13	Fermentlarni immobilizatsiyalash. Immobilizatsiya turlari	8	2	3	-	3
14	Immobilizatsiyalangan fermentlar va ularga tasir etuvchi omillar.	7	2	-	-	5
15	Biosensorlar. Biotexnologiyada biosensorlarni qollanilishi.	8	2	3	-	3
16	Noananaviy usulda energiya olish. Bioenergetik resurslar. Biogaz olish texnologiyasi.	8	2	3	-	3

17	Biotexnologiya yordamida ekologik vaziyatni saqlash va atrof-muhitni muhofaza qilish.	8	2	3	-	3
18	Sanoat chiqindilarini biotexnologik usullar yordamida qayta ishlash.	6	2	-	-	4
	Jami:	151	36	42	12	61

«Fermentlar muxandisligi» modulining nazariy mavzulari

• 
  Fermentlar muxandisligi. Fermentlar sinflari va ularning fizik-kimyoviy xususiyatlari;
  
• 
  Fermentlarni immobilizatsiyalash. Immobilizatsiya turlari;
  
• 
  Immobilizatsiyalangan fermentlar va ularga tasir etuvchi omillar.
  

«Fermentlar muxandisligi» modulining amaliy mashgulot mavzulari

• 
  Biotexnologiyada fermentlarni qollanilishi. Fermentlar samaradorligi va barqarorligini oshirish usullari.
  

«Fermentlar muxandisligi» modulining laboratoriya mashgulotlari mavzulari

• 
  Bugdoy donidan lipaza fermentini ajratish;
  
• 
  Lipaza fermentini gidrolitik faolligini aniqlash
  

НАЗАРИЙ МАШҒУЛОТЛАР МАЗМУНИ

1- мавзу: Фармацевтик биотехнологияга тарихи. Янги биотехнологик препаратлар ва махсулотлар бозори. Биофармацевтика: ҳозирги ҳолати ва келажакдаги самараси.

Har bir fan o'z usullari va bo'limlariga ega bo'lib, har bir bo'lim osha sohaga doir u yoki bu masalalarni echishga mo'ljallangan bo'ladi. Biologiya taraqqiyotining hozirgi bosqichini revolyutsion deb atash mumkin, chunki biologiya hozirgi davrga kelib, tabiiy fanlar ichida etakchi orini egallamoqda.

Biotexnologiya yonalishida tahsil olayotgan talabalar uchun bu fan asosiy va fundamental fanlardan biri bo'lib, ishlab chiqarishni intensivlash, ish unumdorligini oshirish, ekologik toza va chiqindisiz samarador texnologiyalarni yaratish asoslarini beradi. Talabalar nazariy kurs bilan birga amaliy mashg'ulotlarni o'tib, turli biologik faol moddalarni olishning biotexnologik sxemalarini tuzish, tirik organizmlar asosida ekologik toza mahsulotlar olish va ularni ishlab chiqarishga tatbiq etish uchun etarli bilimlarga ega bo'lishadi.
2 мавзу Biotexnologiya ob‟ektlari va usullari. Biotexnologik ob‟ektlarni tanlash.
Biotexnologiya deb mavjud biologik muammolarni biologik ob‘ektlar yordamida hal qilishga aytiladi. «Biotexnologiya» so’zi yunoncha «bios»-hayot, «teken»- san‘at, «logos»-fan, ta‘limot degan ma‘nolarni anglatadi. Biotexnologiya qadim- qadimdan insoniyat uchun xizmat qilib kelmoqda. Insonlar biotexnologik jarayonlardan unumli foydalanib kelganlar. Hozirda biotexnologik jarayonlar yordamida antibiotiklar, fermentlar, vaksinalar, polisaxaridlar, ozuqa oqsillari, gormonlar, glikozidlar, aminokislotalar, alkaloidlar, mineral o’g’itlar, biogaz ishlab chiqarilmoqda. Biotexnologiyaning ob‘ektlari-viruslar, bakteriyalar, zamburug’lar-mikromitset va makromitsetlar, o’simlik, hayvon, odam hujayra, to’qimalari, fermentlar, prostoglandinlar, nuklein kislotalar, lektinlar va boshq.

3 мавзу Biotexnologiya sanoatida qo„llaniladigan jarayonlar va qurilmalar.

«Suyuqlik - suyuqlik» sistemalarida eritma yoki qattiq jismlar tarkibidan bir yoki bir necha komponentlarni maxsus suyuqlik (erituvchi) yordamida ajratib olish jarayoni ekstraksiyalash deb nomlanadi. Shuni alohida ta‘kidlash kerakki, erituvchi aralashmada erimaydi, lekin ekstraksiyalanayotgan komponentni eritadi.
Ma‘lumki, ekstraksiya jarayoni 2 xil bo’ladi: 1) suyuqliklarni ekstraksiyalash; 2) qattiq materiallarni ekstraksiyalash. Suyuq aralashmani ekstrakt va rafinatga ajratish uchun tindirish, separatsiyalash, sentrifugalash yoki boshqa mexanik jarayonlar qo’llaniladi. Biotexnologik ishlab chiqarishda qo’llaniladigan jarayonlarning eng so’nggisi-mahsulotni ajratish. Agar mahsulot biron bir organizm to’qima yoki hujayrasiga yig’ilgan bo’lsa, uni ajratish ancha murakkkab.
Buning uchun to’qima yoki hujayra kultural suyuqlikdan ajratib olinadi, parchalanadi (dezintegratsiya) va ajratilishi zarur bo’lgan mahsulot buzilgan to’qima komponentlaridan tozalanadi.
4 мавзу Рекомбинат ДНК технологияси
Tirik organizmda oldindan mavjud qolip asosida yangi DNK molekulasining yaratilishi nuklein kislotalarining sintezlanish yo’lidir. Mavjud DNK
molekulasidan nusxa olish replikatsiya deb ataladi. Replikatsiya jarayoni DNK- polimeraza I, II, III, DNK-ligaza va revertaza fermentlari yordamida amalga oshadi. rep-oqsil yordamida DNK qo’sh zanjiri ajraladi va DNKga bog’lanadigan oqsil molekulalari yordamida DNK ning ajralgan zanjirlari turg’un holatda saqlanib turiladi. DNK-polimeraza III fermenti DNK ning 3' uchidan 5' uchigacha DNK ning bitta zanjirini to’la sintez qilish qobiliyatiga ega. DNK sintezi faqat DNK ning 3' uchidan 5' uchiga qarab borishi tufayli DNK ning ikkinchi zanjiri praymaza, DNK-polimeraza I va DNK-ligaza fermentlari yordamida amalga oshadi.