Bir fazalı düzləndiricilər. Idarə olunan ve idarə olunmayan. Qısa məlumat

1. Düzləndiricinin çıxış dövrəsi tərəfdən tənzim etmək:
a) Potensiometrin köməyilə; bu halda güc itkisiinin qarşısını almaq mümkün olmur və düzləndiricinin f.i. ə. azalır (bunu ancaq alçaq güclü düzləndiricilərdə etmək mümkündür).
b) Xüsusi sabit gərginlik elektron çeviricilərinin köməyilə.
2. Düzləndiricinin giriş dövrəsi tərəfdən tənzim etmək:
a) Güc transformatoru dolaqlarının lehimlərini dəyişdirmək və ya avtomatik tənzim olunan transformatorun köməyilə; bu halda düzləndirici yüklə birlikdə işlədiyi zaman bunu etmək xüsusi kontakt aparatları tələb edir. Onda da çevricinin etibarlılığı və cəldişləməsi aşağı düşür.
b) Maqnit gücləndiricisindən (sabit cərəyanla maqnitləndirilmiş doyma drosseli) istifadə etməklə; lakin bu üsuldan istifadə etdikdə əlavə güc aparatı tələb olunur.
c) Dəyişən gərginlik tirsitor çeviricilərindən istifadə etməklə.
d) Düzləndiricilərdə idarəolunan ventillərdən istifadə etmək olar. Ventilin idarəedici elektroduna onun təbii açılma anına nəzərən gecikmə impulsu verilir. Bu impuls  idarə bucağı ilə müəyyən olunur. Bununla da düzlənmiş gərginliyin qiyməti tənzim olunur. Təbii açılma anı dedikdə idarəolunmayan ventillərdən istifadə olunduqda, cərəyanın bir dioddan digərinə keçməsi anı başa düşülür. Yuxarıda sadalanan üsullardan müasir dövrdə ən geniş yayılanı çıxış gərginliyini idarəolunan ventillərlə faz-idarəetmə üsuludur. Diodları, qoşulma anı xüsusi idarə sistemləri ilə təmin olunan tiristorlarla əvəz etdikdə istənilən düzləndirici sxem idarəolunan düzləndirici rejimində işləyə bilər.
Məlumdur ki, tiristorları işə qoşmaq üçün iki şərt ödənilməlidir: tiristorun anoduna müsbət gərginlik tətbiq olunmalı (U_a U_{düz qoş.}) və idarəedici elektroduna açma cərəyanına uyğun olan müsbət gərginlik verilməlidir. birinci şərt Uş şəbəkə gərginliyinin müsbət yarımdalğası üçün ödənilir, ikinci şərtin ödənilməsi üçün isə tiristorun idarəedici elektroduna U_id açıcı impulsu verilməlidir. Nəzərdən keçirilən düzləndiricinin prinsipial və ekvivalent sxemləri, onun işini aydınlaşdıran gərginlik və cərəyanın zamandan asılılıq diaqramları şəkil – də təsvir olunmuşdur.




Tiristor işə qoşulduqdan sonra onun idarəedici elektrodu öz idarəetmə xüsusiyyətini itirir, buna görə tiristorun bağlanması onun anodunda cərəyanın olduğu halda baş verir. Göründüyü kimi işə qoşulma anını şəbəkə gərginliyinin müsbət yarımdalğası hüdudlarında, başqa sözlə, 0 aralığında tənzim etmək olar. Əgər tiristor =0 olduqda işə qoşulursa, yükdəki U_d gərginliyi maksimal qiymətə malik olur. Əgər olarsa, U_d = 0 olar. Tiristoru bu cür idarə üsulu impuls-faz idarə üsulu adlanır.
İdarəetmə rejimi üçün 0 düzlənmiş gərginliyin orta qiyməti
olur. Burada, U_dm , U_d - nin 0 olan anına uyğun qiymətidir. Bu rejimdə tiristorda u_a gərginliyi (0 ; ) intervalında müsbət, olduqda isə onun maksimal qiyməti e₂ e.h.q – nin amplitud qiymətinə bərabərdir. Verilmiş düzləndiricidə düzlənmiş gərginlik və cərəyanın orta qiyməti diaqramlardan göründüyü kimi u_d və i_d üçün böyükdür, bu səbəbdən də döyünmənin əsas harmonikası şəbəkə tezliyinə bərabər olur.