Blackcurse

Mavzu: Kimyoviy bog`lanishlar. Moddalar tuzilishi.

Reja.

1. Kimyoviy bog`lanish turlari.

2. Qutbli va qutbsiz molekulalar

3. Kristall panjaralarning turlari .

4. Tuzilish formulalari, oksidlanish darajasi, valentlik.

Yangi darsning bayoni.

1. Kimyoviy bog`lanish turlari.

Kimyoviy bog`lanish haqidagi ta`limot–hozirgi kimyoning asosiy masalasidir. Bu ta`limotni bilmay turib kimyoviy birikmalarning turli-tumanlilik sabablarini, ularning hosil bo`lish mexanizmini, tuzilishini va reaksiyaga kirisha olish xususiyatlarini tushuntirib bo`lmaydi.

Kimyoviy bog`lanish valent elektronlar hisobiga vugudga keladi, lekin turli usullarda amalga oshadi. Kimyoviy bog`lanishning uchta asosiy turi bor : kovalent ionli va metall bog`lanishlar. Kimyoviy bog`lanishning ikkinchi darajadagi ko`rinishlari qatoriga vodorod bog`lanish, donor–akseptor bog`lanish va kristall panjaralar turlari kiradi.

Kimyoviy bog`lanishlarni turlicha tasvirlash qabul qilingan: 1) elementning kimyoviy belgisiga qo`yilgan nuqtalar ko`rinishidagi elektronlar yordamida, masalan, H +H =H : H

2) kvant katakchalar (orbitallar) yordamida, masalan,

1S¹ 1S¹



Yoki +

1S²

3) Ko`pincha (ayniqsa, organik kimyoda) kovalent bog`lanish elektronlar juftini bildiradigan shiziqcha (shtrix) bilan tasvirlanadi, masalan, H-H.

Agar atomlar orasida bitta kovalent bog`lanish vujudga kelsa, u birlamchi bog`lanish, ikkita vujudga kelsa qo`shbog`, uchta vujudga kelsa ushlamchi bog`lanish deyiladi. Birlamchi bog`lanishda bitta, qo`shbog`da ikkita, uchlamchi bog`lanishda uchta chiziqcha qo`yiladi.

Elertron juftlar tufayli vujudga keladigan kimyoviy bog`lanish kovalent bog`lanish deyiladi. Bu ikki elektronli va 2 markazli bog`lanishdir. Kovalent bog`lanishli birikmalar gomeopolyar yoki atom birikmalar deb ataladi.

Kovalent bog`lanishning qutbsiz va qutbli bog`lanishlar deb ataluvchi ikki turi mavjud. Qutbsiz kovalent bog`lanishda umumiy elektronlar jufti hosil qilgan elektron buluti yoki bog`lanishning elektron buluti fazoda 2 la atomning yadrolariga nisbatan simmetrik taqsimlanadi. Bunga H₂, Cl₂, O₂, N₂, F₂ kabi molekulalar misol bo`la oladi.