Blackcurse

2. Reaksiya tezligiga ta`sir etuvchi omillar.

Kimyoviy reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishayotgan moddalarning tabiatiga, reaksiyaning borish shart-sharoitlariga: konsentratsiya C ga, temperatura t ga, katalizatorlarning ishtirok etish-etmasligiga, hamda, ba`zi omillarga (masalan, gazlarda bo`ladigan reaksiyalarda–bosimga, qattiq moddalarning reaksiyalarida–moddalarning maydalanganligiga, radioaktiv nurlantirishga) bog`liq bo`ladi.

Kimyoviy reaksiya tezligiga reaksiyaga kirishayotgan moddalar konsentratsiyalarining ta`siri.

Kimyoviy reaksiyalarning tezligi reaksiyaga kirishayotgan moddalar konsentratsiyalari ko`paytmasiga proporsionaldir.

V = kC_AC_B (4. 2)

Bunda C_A va C_B–A va B moddalarning konsentratsiyalari, mol/l; k-proporsionallik koeffitsienti, u reaksiyaning tezlik konstantasi deyiladi. Kimyoviy kinetikaning asosiy qonuni ko`pincha ta`sir etuvchi massalar qonuni yoki reaksiyaning kinetik tenglamasi deyiladi.

Kimyoviy reaksiya tezligiga temperaturaning ta`siri. Reaksiya tezligining temperaturaga bog`liqligi Vant-Goff qoidasi bilan aniqlanadi: temperatura har 10 ⁰C ga ko`tarilganda ko`pchilik kimyoviy reaksiyalarning tezligi 2-4 marta ortadi.

Vt₂ = Vt₁^{t2 - t110} (4. 3)

bunda Vt₁, Vt₂–tegishlicha boshlang`ich (t<sub>1</sub>) va oxirgi (t<sub>2</sub>) haroratlardagi reaksiya tezligi, -reaksiya tezligining harorat koeffitsienti, u reaksiaga kirishuvchi moddalarning harorati 10 <sup>0</sup>C ko`tarilganda reaksiyaning tezligi necha marta ortishini ko`rsatadi.