Bosh muharrir: Sharipov Qo‘ng‘irotboy Avezimbetovich Bosh muharrir o‘rinbosari: Karimov Norboy G‘aniyevich

Statistik tahlil usuli:
Turli o‘zgaruvchilar o‘rtasidagi munosabatlar, korrelyatsiya va tendensiyalarni 
aniqlash uchun statistik tahlil usullari qo‘llaniladi. Bunga ijtimoiy xarajatlar va qashshoqlik darajasi, ish-
sizlik darajasi va sog‘liqni saqlash qamrovi o‘rtasidagi korrelyatsiyani hisoblash kiradi. 
d) 
Qiyosiy tahlil usuli:
O‘zbekistondagi ijtimoiy himoya ko‘rsatkichlarini xalqaro standartlar va mezonlar 
bilan solishtirish maqsadida qiyosiy tahlil o‘tkaziladi. Bu mintaqadagi yoki shunga o‘xshash ijtimoiy-iqti-
sodiy xususiyatlarga ega bo‘lgan boshqa mamlakatlarga nisbatan O‘zbekistonning taraqqiyoti va sama-
radorligini yaxshiroq tushunish imkonini beradi.
e) 
Sifatli tahlil usuli: 
Sifatli tahlil miqdoriy xulosalarni to‘ldirish uchun qo‘llaniladi. Bu hukumatning ijtimoiy 
himoyaga oid strategiyalari, tashabbuslari va islohotlari haqida tushunchaga ega bo‘lish uchun dasturiy 
hujjatlar, hisobotlar va ekspert xulosalarini o‘rganishni o‘z ichiga oladi.
f) 
Ma’lumotlarning mavjudligi usuli:
aniq va dolzarb ma’lumotlarning mavjudligi mumkin bo‘lgan chek-
lov bo‘lib, tahlil ko‘p jihatdan rasmiy statistika va hukumat hisobotlarining mavjudligi va ishonchliligiga 
tayanadi. Ba’zi hollarda ma’lumotlardagi bo‘shliqlar yoki nomuvofiqliklar tahlilning aniqligi va keng qam-
rovliligiga ta’sir qilishi mumkin.
Mazkur tadqiqotda qo‘llanilgan tadqiqot va metodologiya O‘zbekiston Respublikasida aholini ijtimoiy muho-
faza qilishning bugungi holatini har tomonlama tahlil qilib, ushbu sohaning asosiy yo‘nalishlarini belgilab beradi. 
Birlamchi va ikkilamchi ma’lumotlarni yig‘ish usullaridan foydalanish va turli tahliliy vositalarni qo‘llash orqa-
li ijtimoiy himoya ko‘rsatkichlari, masalan, ijtimoiy xarajatlar, qashshoqlik darajasi, ishsizlik darajasi, sog‘liqni 
saqlash va ta’limdan foydalanish imkoniyatlarini ishonchli tushunishga erishildi. Ushbu tadqiqot natijasida olin-
gan xulosalar va tushunchalar O‘zbekistonda ijtimoiy himoyani yanada kuchaytirishdan manfaatdor siyosatchi-
lar, tadqiqotchilar va manfaatdor tomonlar uchun qimmatli manba bo‘lib xizmat qiladi. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 27-iyuldagi “O‘zbekiston Respublikasi aholisini ijtimoiy 
himoya qilish strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF–175-sonli farmoni ham O‘zbekistonda aholini ijtimoiy 
himoya qilishning hozirgi holati va undagi asosiy tendensiyalarni iqtisodiy-statistik tahlili bo‘yicha asosiy hujjat-
lardan biri bo‘lib xizmat qiladi. Hujjatga ko‘ra, ijtimoiy nafaqa olish jarayonini soddalashtirish rejalashtirilgan. 
2030-yilda davlat byudjetining ijtimoiy himoyaga yo‘naltirilgan xarajatlari YAIMga nisbatan 1,5%ga yetkaziladi. 
Ijtimoiy himoya sohasida yagona mas’ul organ tuziladi.

---

T
ARA
QQIY
O
T
ПР
ОГРЕС
С
PR
OGRESS
320
YA S H I L I Q T I S O D I Y O T VA TA R A Q Q I Y O T
https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz
2023-yil, iyul.
№
7-son.
1-rasm:
O‘zbekiston Respublikasi aholisini ijtimoiy himoya qilishning ustuvor yo‘nalishlari
Aholining umumiy daromadlari tarkibida transfertlardan olingan daromadlar ham muhim ahamiyatga ega 
bo‘lib, ushbu daromadlar ijtimoiy transfertlar va boshqa joriy transfertlarni o‘z ichiga oladi. 2021- yilning yan-
var-dekabr oylari ma’lumotlariga ko‘ra, transfertlardan olingan daromadlarning o‘tgan yilning mos davriga nis-
batan nominal o‘sish sur’ati 133,1 % ni tashkil etdi. Shu bilan birga, joriy davrda aholining umumiy daromadlari 
hajmida transfertlardan olingan daromadlarning ulushi 26,3 % ni tashkil etdi.
Kuzatilayotgan davrda ijtimoiy transfertlarning o‘sish sur’ati 121,0 % ni tashkil etdi va bunga ijtimoiy trans-
fertlar tarkibida 77,8 % ulushga ega bo‘lgan pensiyalar asosiy ta’sir ko‘rsatdi. 2020- yilning mos davri bilan 
taqqoslaganda pensiyalarning o‘sish sur’atlari 115,7 % ni tashkil etdi. O‘tgan davr mobaynida pensiya, nafaqa 
va stipendiyalarning o‘zgarishi aholi umumiy daromadlarining 2,1 % ga o‘sishi imkonini berdi.
1-jadval:
Hududlar bo‘yicha pensionerlarga tayinlangan o‘rtacha oylik pensiya miqdori (ming so‘mda) 
[10] 1