Boshlang’ich sinf o’qish darslarida tez aytish va topishmoqlar ustida ishlash

I.1. Hikoya bilan tanishtirish
Tayyorgarlik davridan so’ng 1-bosqich amalga oshiriladi. Bu bosqichning asosiy vazifasi Hikoya mazmunini bilan tanishtirishdir. Badiiy Hikoyani yaxlit idrok etish muhim bo’lgani uchun maktab tajribasida Hikoya ustida ishlash shu Hikoya yoki uning bir darsda o’rganishga mo’ljallangan qismi yaxlit o’qish usulida tanishtiriladi.
Hikoya, masal, she’rning mazmunini to’g’ri idrok etish, shuningdek, matnning hissiy ta’sirini oshirish uchun ifodali o’qish katta ahamiyatga ega.
1. Matn o’qituvchi tomonidan ifodali o’qib beriladi (ba’zan Hikoya matni magnitafon orqali ham eshittirilishi mumkin). O’quvchilar matn mazmuni bilan tanishtirilgach, o’qituvchi ularga boshlang’ich taassurotlarini aytishni talab qiladigan savollar beradi. Masalan, «Hikoyaning qaysi o’rni sizga yoqdi?», «Qahramonlardan qaysi biri sizga ayniqsa yoqdi?», «Hikoya o’qilganda siz qaysi o’rinda juda xursand bo’ldingiz?» kabi va hok. Kirish suhbati, birinchidan, Hikoyaning o’quvchilarga qanday ta’sir qilganini bilish, ikkinchidan, bolalarni Hikoya matnini tahlil qilishga qiziqtirish, darsda o’quvchilar faolligini oshirish maqsadini ko’zda tutadi.
2. Yaxshi o’qiydigan o’quvchiga o’qitish. O’quvchining oldindan o’qituvchi o’qish yo’llari bilan tanishtiradi va uning o’qilishini o’zi kuzatadi, xato va kamchiliklarni bartaraf etadi. SHundan so’ng tayyorlangan o’quvchi sinf jamoasiga o’qib beradi.
3. Og’zaki qayta hikoyalab, so’zlab berish. Bu o’qituvchidan alohida tayyorgarlikni talab etadi. CHunki Hikoya matniga yaqinlashtirib, badiiy vositalarini to’liq saqlagan holda hikoyalash zarur, aks holda o’quvchilarning badiiy Hikoyani o’qishga bo’lgan qiziqishi susayadi.
4. Yoddan ifodali aytib berish. SHe’riy Hikoyalar yoddan aytib berish orqali tanishtirilsa, o’quvchi o’qituvchining mahoratini yuqori baholaydi. O’zida ham yod olishga qiziqish paydo bo’ladi.
5. Hikoyaning muhim dialogli o’rinlarini yoki butun Hikoyani sahnalashtirish orqali tanishtirish.
6. Hikoyaning bir qismini (muammoli o’rnini) o’qituvchining o’qib berishi, qolgan qismini o’quvchilarning ichda mustaqil o’qishi.
8. Hikoyani musiqa sadolari ostida o’qib berish. Bu Hikoyaning ta’sirini kuchaytiradi, o’quvchilarning estetik didini tarbiyalaydi, ularni toliqishdan saqlaydi.
Umuman olganda, Hikoyaning janriy xususiyati hisobga olingan holda u bilan tanishtirishning o’ziga xos usullarini tanlash lozim.