Boshlang`ich sinf o`quvchilarini yozilishi qiyin so`zlarni yozishga o`rgatish

Boshlang`ich sinf o`quvchilarini yozilishi qiyin so`zlarni yozishga o`rgatish
Reja:
Kirish………………………………………………………………………………3
I-bob. Savod o`rgatish davrida o`quvchilarni diktant yozishga o`rgatish masalalari
1.1. Savod o`rgatish davrining o`ziga xos xususiyatlari, maqsad va vazifalari…………………………………………………………………………..8
1.2. Savod o`rgatish davrida o`quvchilarni o`qish va yozishga o`rgatish masalalari………………………………………………………………………….15
II-bob. Savod o`rgatish davrida o`quvchilarni diktant yozishga o`rgatishda pedagogic texnilogiyadan foydalanish
2.1. Diktant turlari haqida ma`lumot……………...………………………………30
2.2. Savod o`rgatish davrida zamonaviy usullardan foydalanishning ahamiyati o`ziga xos tomonlari………………………………………………………………33
Xulosa va tavsiyalar…………………………………………………………….37
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yhati…………………………………………….40

Kirish
Kurs ishining dolzarbligi. Boshlang'ich sinf ona tili darslariga qo’yilgan talablar. Boshlang'ich sinf ona tili darslariga qo’yilgan muhim talablardan biri o'quvchilar bilimini shakllantirish borasida ularning qobiliyatlarini o'stirish ustida ishlash bilimlarni ongli bo'lishiga erishish, o'quvchilarga har bir ishni o'ylab bajarishga odatlantirishdir.
Maktabda amaliy ishlarning ahamiyati o'quvchilar tomonidan to'g'ri baholansa-da, o'quvchilarning nazariy bilimlaridan amalda foydalanishga qiynaladilar. Yozma ishlarni bajarishda grammatika qoidalaridan kam foydalanadilar. Aslida esa imlo savodxonlikni oshirish uchun ko'chirib yozish va amaliy mashqlar muhim o'rin tutadi.
Psixologik tadqiqodlardan ma'lum bo'lishicha, imlo savodxonlik asta-sekinlik bilan shakllanadi. Amaliy ishlardan qoidaga o'tishda ham o'zlashtirish jarayoni sekinlik bilan kechadi. Dastlab o'qituvchi rahbarligida og'zaki muhokama qilinadi. Asta-sekin o'quvchilar o'ylab, mulohaza qilib anglay boshlaydilar. Borcha yozuv darslarida o'quvchilarga to'g'ri yozish qoidalarini ta'kidlab turish va amaliy ishlarni bajarish orqali ularning imlo savodxonliklarini oshirish mumkin.
Barcha ona tili darslarida o'quvchilar bilishini va malaka qobiliyatlarini takomillashtirish maqsadida oldin o'tilgan darslarni takrorlashga vaqt ajratiladi. Takrorlash bilimlarni aniqlashga, hisobga olish va shu bilan bir vaqtda mustahkamlashga yordam beradi. Boshlang'ich sinflarda oldin o'tilganlarni takrorlash bilan bir vaqtda va takrorlash jarayonida oz-ozdan yangi bilimlar berib boriladi. Takrorlash orqali o'quvchilar o'z bilimlarini tartibga soladilar, mustahkamlaydilar.
Ilg'or tajribali o'qituvchilar darslarni tashkil etishda oldin o'tilganlarni mustahkamlash, yangi bilimlarni o'zlashtirish bilan bir vaqtda keyingi darsda o'rganiladigan mavzu uchun zamin tayyorlaydilar.
Xozirgi zamon darsi shundan iboratki, o'quvchi, tinglovchi, o'qituvchi esa ma'ruzachi bo'lib qolmasligi kerak. Balki o'qituvchi darsni kuzatib tartibga soluvchi rejissyorga aylanmog'i lozim. O'qituvchi darsni shunday tashkil etishi kerakki hamma o'quvchi shu mavzu yuzasidan mustaqil fikr yuritsin, o'z fikrini ayta olsin, kamchiligi bo'lsa o'rtoqlari va o'qituvchi javobidan kelib chiqib to'g'rilay olsin. Darsning xarakter xususiyatiga qarab dars interfaol usulda bo'lishiga erishishi lozim. Darslarda testlardan va tarqatmali materiallardan foydalanish ham yahshi natija beradi.
Boshlang’ich sinf o’quvchilarining o’z nuqtai nazariga, qarashlariga ega insoniy fazilatlar sohibi sifatida shakllanishi esa ularning xatti-harakatlari, o’z burchiga munosabati, atrofdagilar bilan muloqoti orqali yaqqol namoyon bo’ladi. Shu bois, o’quvchilarning yozma va og’zaki nutqini o’stirish, muloqot madaniyatini egallab borishlarida ta’lim hamda tarbiya imkoniyatlaridan foydalanish ham dolzarb ahamiyatga ega. Mazkur malakaviy ishida savod o’rgatish davrida ta’limiy diktantlardan foydalanish orqali dars samaradorligini o’stirish omillari, samarali metod va usullarni qo’llash texnologiyasi asosidagi darslarni loyihalashtirish metodikasi yoritilganligi uning dolzarbligini belgilaydi. Bolaning jismoniy va psixologik rivojlanishidagi eng asosiy davr — bu boshlang’ich sinf davridir.
Hammamiz bilamizki, sobiq tuzum sharoitida bu masalaga, afsuski, yetarlicha ahamiyat berilmas edi. Quyi sinflarda dars berish asosan, o’rta maxsus ma’lumotga ega bo’lgan muallimlarga topshirib qo’yilgan edi. Boshlang’ich ta’limning yosh avlod hayotidagi roli va ahamiyatini hisobga olgan holda, bunday nomaqbul holatga butunlay barham berildi va bu vazifani bugungi kunda oliy ma’lumotli, yuksak professional mahoratga ega bo’lgan pedagog kadrlar bajarmokda. Qabul qilinadigan dasturda boshlang’ich ta’limning sifatini oshirish, ta’lim standartlari, o’quv dasturlari, Darslik va qo’llanmalarni takomillashtirish, ilg’or pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyala-rini keng joriy etish masalalari o’z ifodasini topishi kerak. Ayni paytda, "Sog’lom bola yili"-ning maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan holda, farzandlarimizda, ayniqsa, qiz bolalar o’rtasida jismoniy tarbiya va sportga mehr uyg’otish, sog’lom turmush tarzini targ’ib qilish bo’yicha aniq tadbirlarni belgilab, amalga oshirishimiz lozim. To’rtinchidan, hammamizga ayonki, farzandlarimizni, yangi avlodni sog’lom va barkamol qilib voyaga yetkazish, bu maqsadga erishish, hech shubhasiz, davlatimiz, jamiyatimizning e’tibor markazida turishi, olib borayotgan siyosatimizning ustuvor yo’nalishi bo’lib qolishi shart. Shu maqsadda bu masalaga daxldor va mutasaddi bo’lgan qaysi soha, qaysi jarayonni olmaylik, ularning barchasini rivojlantirish, yangi, zamonaviy bosqichga ko’tarishda davlatning roli katta ekani hech kimga sir emas.
Shuni hisobga olgan holda, "Sog’lom bola yili" dasturi tarkibida, avvalo, yillik rejalarni belgilab olib, turli soha va tarmoqlar, ayniqsa, ijtimoiy sohalarga taalluqli masalalarni yechish uchun ajratiladigan mablag’ bo’ladimi, bugungi kunda zamonning o’zi talab qilayotgan sharoitlarni tug’dirib berish bo’ladimi — bularning barchasiga e’tiborni yanada kuchaytirishimiz zarurligi o’z-o’zidan ravshan, albatt Shu bilan birga, bu masala bo’yicha jahon miqyosidagi ilg’or, taraqqiy topgan davlatlarning tajribasini o’rganish va yurtimizda joriy etish alohida ahamiyat kasb etadi1 . Bugungi kunda respublikamiz korxonalarida mehnat qilayotgan ayollar va o’smirlar mehnatini muhofaza qilishga katta ahamiyat berilmoqda. Xususan, ularni og’ir va sog’liq uchun zararli ishlardan ozod qilish, qisqartirilgan ish kuni huquqi qonun bilan belgilab qo’yilishi, homiladorlik ta’tili, bola tarbiyasiga beriladigan ta’tilning uch yilgacha uzaytirilishi va boshqa imtiyozlar bunga misol bo’la oladi.
Inson mehnati va bu mehnat jarayonida uning xavfsizligini ta’minlash har bir jamiyatning ustuvor yo’nalishlaridan biri bo’lmog’i lozim. Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan qabul qilingan “Inson huquqlari Umumjahon deklaratsiyasi”da hayot, erkinlik, mehnat va shaxsiy daxlsizlik masalalariga alohida e’tibor qaratilgan.
1. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov «Yuksak ma'naviyat – yengilmas kuch» kitobida ta'kidlaganidek: «O'zlikni anglash, milliy ong va tafakkurning ifodasi, avlodlar o'rtasidagi ruhiy-ma'naviy bog'liqlik til orqali nomoyon bo’ladi. Jamiki ezgu fazilatlar inson qalbiga, avvalo, ona allasi, ona tilining betakror mo’jizasi bilan singadi. Ona tili – bu millatning ruhidir.
2. Respublikamiz ijtimoiy va madaniy hayotida, xalq xo'jaligining barcha sohalarida davlat tilida aniq va pishiq ish olib borish. Fikrni og'zaki va yozma shaklda to'g'ri, ravshan, izchil ifodalay bilish, milliy-ma'naviy qadriyatlarni puxta egallash singari talablar barkamol mutaxassislar tayyorlashning muhim shartidir2 .
Prezidentimiz 2009 yilning asosiy yakunlari va 2010 yilda O'zbekistonni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muhim ustuvor yo'nalishlariga bag'ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma'ruzasida qator takliflarni bildirib o`tdi. Bugungi kunda jamiyatda barcha sohalarni modernizatsiya qilish, investitsiyalarni jalb qilgan holda yutuqlar samaradorligini ta`minlashga katta e`tibor berilmoqda. Bu borada Prezident haqli ravishda shunday degan edi: "Barchamiz oddiy bir haqiqatni yaxshi anglab olishimiz darkor - investitsiyalarsiz modernizatsiya ham, yangilanish ham bo'lmaydi". Shuningdek yurtboshimiz ma`naviy yetuk barkamol avlod ta`lim va tarbiyasi ustivor vazifa ekanligiga ham alohida e`tibor qaratdi: "...Yurtimizda 2010 yilni "Barkamol avlod yili" deb e'lon qilganimizdan yaxshi xabardorsiz. Biz farzandlarimizning nafaqat jismoniy va ma'naviy sog'lom o'sishi, balki ularning eng zamonaviy intellektual bilimlarga ega bo'lgan, uyg'un rivojlangan insonlar bo'lib, XXI asr talablariga to'liq javob beradigan barkamol avlod bo'lib voyaga yetishi uchun zarur barcha imkoniyat va sharoitlarni yaratishni o'z oldimizga maqsad qilib qo'yganmiz. Shu kunlarda hukumatimiz tomonidan ushbu masala yuzasidan qabul qilingan Davlat dasturi ana shu ezgu maqsadga erishish yo'lida, jami davlat va nodavlat manbalarini hisobga olgan holda, mavjud barcha resurs va imkoniyatlarimizni safarbar etishni ko'zda tutadi.