2.3. Boshlang`ich sinflarda matematika darslarida uzunlik o`lchov birliklarini o`rganishga doir tavfsiyalar Asosiy miqdorlar mavzusi bo’yicha nazorat ishi variantlarini tayyorlash Matematikadan rejaga muvofiq 3-sinfning VI choragida “Masofa, vaqt, tezlik” bloki (mavzular majmuasi) o’rganiladi. Matematika kursi bo’yicha takrorlash, umumlashtirish, yakunlash darslari bo’ladi. VI chorakda fikrimizcha 3 ta yozma nazorat ishi o’tkazilishi maqbul ko’rinadi. Ulardan ikkitasi masofa, vaqt, tezlik mavzulari va harakat turlariga bag’ishlangan, bittasi esa yillik yakuniy yozma ish ikki saotga mo’ljallangan, qolgan yozma ishlarga esa bir soatdan vaqt ajratilgan.
1 -yozma nazorat ishi. 1 –variant 1. “Neksiya” avtomabili bir soatda 80 kilometr yo’l bosadi. Shunday tezlik bilan u 4 soatda necha kilometr yo’l bosadi? 2. Toshkent va Qo’qon shaharlari orasidagi masofa 240 kildometr. Toshkentdan yo’lga chiqqan avtomabil soatiga 60 kilometr tezlik bilan yursa, u Qo’qonda necha soatda yetib boradi? 3. Olimjon ikki soatda 8 kilometr yo’l yurdi. U bibr soatda necha kilometr yo’l yurgan? 4. Velosipedchi 9 km/s tezlik bilan ketayapti. U 36 km masofani necha soatda bosib o’tadi? Agar u tezligi 3 km/s ga oshirsa, o’sha masofani necha soatda o’tadi? 5. Dinoraning 10 qadami 5 m, akasining 6 qadami 4 m ga teng. 60 metr masofani bosib o’tish uchun har biri nechtadan qadam tashlaydi?
Javoblar: 1) 320 km. 2) 4 soat 3) 4 km 4) 4 soatda, 3 soatda. 5) Dinora 120 qadam, akasi 90 qadam tashlaydi.
2 –variant 1. “Tiko” avtomabili 1 soatda 70 kilometr yo’l bosadi. Shunday tezlik bilan u 5 soatda necha kilometr yo’l bosadi. 2. Toshkent va guliston shaharlari orasidagi masofa 120 km Gulistondan yo’lga chiqqan avtomabil soatiga 60 kilometr tezlik bilan yursa, u Toshkentga necha soatda yetib keladi? 3. Nigina 2 soatda 6 kilometr yo’l yurdi. U bir soatda necha kilometr yo’l yurgan? 4. Avtobus 60 km/s tezlik bilan ketayapti. U 300 km masofani necha soatda bosib o’tadi? Agar u tezligini 10 km/s ga kamaytirsa, o’sha masofani necha soatda o’tadi? 5. Bog’ to’g’ri to’rburchak shaklida bo’lib, uning bo’yi 60 m, eni esa 4 m ga teng. Shohidaning bir qadami 50 sm ga, ukasining bir qadami esa 40 sm ga teng. Bog’ni bir marta aylanib chiqish uchun Shohida necha qadam tashlaydi? Ukasichi?
Javoblar: 1) 350 km 2) 2 soatda. 3) 3 km 4) 5 soatda, 6 soatda. 5) 400 qadam, 500 qadam.
3 –variant 1. Daryo oqimining tezligi 2 km/s ga teng. Kemaning turg’un suvdagi (ko’ldagi) tezligi esa 15 km/s. Shu kemaning daryo oqimi bo’ylab va oqimga qarshi tezligini toping. 2. Forg’onadan yo’lga chiqqqan yuk mashinasi 2 soatda Qo’qonga yetib keldi. Agar mashinaning tezligi soatiga 45 kilometr bo’lsa, forg’ona va Qo’qon shaharlari orasidagi masofani toping? 3. Muqaddas 3 soatda 9 km yo’l bosdi. U ikki soatda necha km yo’l yuradi? 4. Hisoblang va natijani ditsimetrda ifodalang: 3m 8 dm 7 dm+4m 2 dm 3 sm 5. Hisoblang va nitijani kilometrda ifodalang: 5 t 3 sr 48 kg- 4 t 2sr 38 kg
Javoblar:1) 17 km/s, 13 km/s 2) 90 km 3) 6 km . 4) 81 dm 5) 1110 kg