Boshlashich sinflarda matematika u

Misol. Noma’lum son 42 dan 9 ga kichik, bu son kdncha?

42-x=9, x+9=42, x=42-9

Masala. SHaxmat tugaragida 24 yFi/m bola va bir nechta ki bolalar bor edi, yana 5 ta kiz kushib olingandan keyin k,iz bolapE soni ugil bolalar sonidan 8 ta kam buldi. Oldin shaxmatda k,anch bulgan?

ugillar	24	24	24-8=x-19 1
kizlar		x-24+5
jami	X	x+5

16=x-19; x=16+19, x=35 deb echdiriladi. SHunday ku\pip boshlangich sinfning boshidan oxirigacha sonli tenglik va tengsizliklar, uzgaruvchili tengsizlik, tenglamaparni ukitish, tenglamalar tuzib masalalar echish jarayoni sistemali oddiydan murakkabga davom ettiriladi.

Tenglamalar tuzish yordamida sodda masalalar echish ikkinchi sinfdan boshlanadi. Ular kushish, ayirish, kupaytirish va bulishdagi noma’lum komponentni topishga doyr masalalar echadi.

Masala. Vazada 11 ta olma bor edi. Tushlieda bir nechta olma eyilgandan keyin vazadi 7 ta olma koldi. Nechta olma eyilgan?

Bor edi 11 ta, uni 11-x=7 kurinishdagi tenglamaga keltiramiz. Bu tenglama noma’lum ayriluvchini topish koidasiga asosan echiladi.

3. 
   sinfda noma’lum koeffitsientlarni topishga doyr sodsa masalalarni echish malakasi mustax,kamlanadi.
   

Misol. Uylangan son 20 dan 15 ta ortik. U sonni toping.

20

20 x 15

Kurgazmali chizmadan foydalanib tenglama tuzamiz.

x-20=15, x-15=20,x=20+15

Tenglama tuzishda mumkin bulgan barcha variantlarni tapab kilmaslik kerak. CHunki bitta variatni tekshirish uchun 2 yoki 3- variantdan foydanish mumkin.

Misol. Uylagan son 12 dan 3 marta katta, uni toping?

12 x

I I

12. 
    12 12 CHizma yordamida kuyidagi tenglamani tuzamiz: x:3=12, x: 12=^3, x=12*3
    

Murakkab masalalarni algebraik usul bilan echish asosan

3. 
   sinfdan boshlanadi. 3-sinfda tenglamalar tuzish yuli bilan masalaplarning bir necha xili echiladi.
   

1. 
   Agar uylangan sonni 3 marta va 15 ta ortgirilsa, 75 xosil buladi. SHu sonni toping? x*3+15=75
   
2. 
   Bola 3 ta kalam va 28 sum turadigan kitobga 40 sum tuladi.
   

1 ta kapam necha sum turadi. 3*x+28=40 sum.

10-mavzu

Geometrik materiallarni ukitish metodikasi

Reja:

1. 
   Geometrik materiallarni ukitishning mo*iya~i.
   
2. 
   Tugri va egri chizik, kesmani ukitish metodikasi.
   
3. 
   Kupburchak, burchak, aylanani ukitish metodikasi.
   
4. 
   Geometriktushunchaparga doyr masalalar tuzish.
   

1. 
   Geometrik materiallarni ukitishning moxiyati
   

Boshlangich sinflarda geometrik materiallarni urganishning asosiy vazifasi geometrik figurapar, nukta, tugri chizik,, kesma, sinik, chizik,, kupburchak, burchak, aylanalar *ak,ida anik, tushunchalar va tasavvurlar xrsil k,ilishdan iboratdir SHuning uchun mashklar sistemasi va geometrik masalalarning mazmuni fazoviy tasavvurlar tugrisida bilim, malakalar asosida kuzatishlari, takkoslash, abstraklashtirish va umumlashtirishga karatilmogi lozim.