Böyük Qafqaz regionunda zəif dağ icmaları tərəfindən su və daşqınlar üzrə idarəetməyə iqlim dəyişikliyi risklərinin daxil edilməsi” Layihəsi
Yüklə 8,6 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Giriş
- Ümumi məlumat
- Qəfil daşqınlar
“Böyük Qafqaz regionunda zəif dağ icmaları tərəfindən su və daşqınlar üzrə idarəetməyə iqlim dəyişikliyi risklərinin daxil edilməsi” Layihəsi
 
Daşqinların proqnozlaşdırılması, erkən xəbərdarlıq sistemləri və modelləşdirmə üzrə ekspert Xuan Fernandez-Sainz Nəticə/Məhsul 5: Pilot hövzələrdə kompleks DPEXS üçün Texniki Tapşırıq BAKI – 2014 HESABATIN ADI - Pilot hövzələrdə kompleks DPEXS üçün Texniki Tapşırıq LAYİHƏ - Böyük Qafqaz regionunda zəif dağ icmaları tərəfindən su və daşqınlar üzrə idarəetməyə iqlim dəyişikliyi risklərinin daxil edilməsi
1.Giriş 4 2.Ümumi məlumat 4 Qəfil daşqınlar 4 Çay daşqınları 5 Daşqınların proqnozlaşdırılması 6 Daşqınların proqnozlaşdırılması və xəbərdarlıq sisteminin tərifi 7 Kompleks Daşqınların Proqnozlaşdırılması və Erkən Xəbərdarlıq Sistemi 7 Tapşırıq 0 – DPEXS-in Texniki tapşırığı hazırlanmazdan öncə yerinə yetiriləcək tapşırıqlar 11 Tapşırıq 0.1 Hövzələrin subasma-daşma xüsusiyyətlərini və mövcud icmalara qarşı olan riskləri anlamaq 11 Tapşırıq 0.2 Risk altında olan icmaların daxil olduğu sutoplayıcı yarım-hövzələri müəyyən etmək 15 Tapşırıq 0.3 Yüksək səviyyəli ilkin qiymətləndirmə 15 Tapşırıq 1 – Başlanğıc mərhələ 25 Tapşırıq 2 –Risklərin təhlili 27 Tapşırıq 3 – Monitorinq – çay və yağış monitorinqi və məlumatların əldə olunması 29 Mövcud şəbəkə 30 Layihələndirilmiş şəbəkə 30 Təklif olunan hidroloji şəbəkə 31 Təklif edilən meteoroloji şəbəkə 35 İş planı 38 Tapşırıq 4 - Daşqın xəbərdarlığının verilməsi üçün məlumatların təsviri və prosedurlar 40 Tapşırıq 5 – Xəbərdarlıqların rayon və icmalara yayılması 45 Tapşırıq 6 – İcma əsaslı daşqın xəbərdarlıq sxemlərinin yaradılması 48 Tapşırıq 7 – Spesifik icma daşqın xəbərdarlıq planlarının hazırlanması 49 Tapşırıq 8 – Daşqın proqnozlaşdırma qabiliyyətinin inkişafı 50 Təklif olunan daşqın proqnozlaşdırma sistemi 50 Daxilolma 51 Müşahidə şəbəkəsi 51 Peyk məlumatları 51 Radardan hava məlumatları 52 Qlobal hava proqnozu məlumatları 52 Modelləşdirmə 52 Meteoroloji Modelləşdirmə 53 Qar əriməsi 53 Hidroloji modelləşdirmə 54 Hidravlik modelləşdirmə 54 Nəticə/Məhsullar 56 Proqnozlaşdırma 56 Hədlər və daşqın xəbərdarlığı 56 Daşqın proqnozlaşdırma sisteminin tətbiqi 56 Əvvəlki addımlar 56 Hədlərin tərtib edilməsi – klimatoloji məlumatlar bazası 57 Tətbiqetmə strategiyası 57 İş planı 59 Daşqın proqnozlaşdırma sisteminin əməliyyat prosedurları 59 Əməliyyat çərçivəsi 59 Hadisədən əvvəl 60 Hadisə vaxtı 60 Məlumatların idarə edilməsi 60 İnterfeys 62 Təklif olunan yeniləmələr 63 Tapşırıq 9 – Texniki xidmət 64 Təlim/Hazırlıq 64 Hadisədən sonra qiymətləndirmə 64 Baxış 64
Bu sənədin əsas məqsədi həm kompleks, həm də icma səviyyəli Daşqınların Proqnozlaşdırılması və Erkən Xəbərdarlıq Sisteminin (DPEXS) gələcək tətbiqi üçün zəruri məlumat və əsas təmin etməkdir. Bu sənəddə DPEXS-in tətbiqi üçün tələb olunan müxtəlif tapşırıqlar təsvir ediləcək. Həmçinin, problem və ya çətinliklərin öhdəsindən gəlmək üçün tövsiyə və məsləhətlər də əks etdiriləcək. İlkin yanaşma kimi, ümumilikdə, tədqiq edilən ərazidə və spesifik olaraq pilot sutoplayıcı hövzədə iki daşqın növü müəyyən edilə bilər: qəfil daşqınlar və çay daşqınları. Daşqının növü çox önəmlidir, çünki bu, DPEXS-ə dair yanaşmanı müəyyən edəcək. Qəfil daşqınlarQəfil daşqın adətən nisbətən yüksək pik sərfə malik və qısamüddətli daşqının sürətlə baş verməsi kimi müəyyən edilir. Yüksək yağış səviyyəsi, sürətli və çox zaman səmərəli axım əmələgəlməsi prosesləri əksər qəfil daşqın hadisələri üçün səciyyəvidir. Bu daşqınlar çox zaman kiçik ərazi üzərinə düşən qısamüddətli konvektiv tufanlarla əlaqəlidir. Qəfil daşqınlar kəskin yamaclara malik olan istənilən sahədə baş verə bilər. Daşqınların bu növü adətən evləri, yollar, kiçik axarlar üzərindəki körpüləri yuyub aparır və çox zaman ucqar sahələrdə icmalara və nəqliyyata böyük təsir göstərir. İngiltərə və Uelsin Ətraf Mühit Agentliyi qəfil daşqınların aşağıdakı əsas xüsusiyyətlərini müəyyən edir:
Qəfil daşqınlar dağ axarlarında və sutoplayıcı hövzələri nisbətən kiçik olan yüksək çay qollarında baş verir. Kiçik hövzələr daha kiçik tutuma malik olduğu üçün su iri hövzələrə nisbətən kiçik sutoplayıcı hövzədən daha sürətlə (adətən 6 saat müddətində) və daha böyük həcmdə kənara çıxır. Qeyd edilməlidir ki, leysan yağışlarının toplanması da qəfil daşqınların baş verməsi üçün zəruridir, lakin yetərli deyil. Torpağın ilkin nəmliyi və/yaxud qar əriməsi də qəfil daşqınlara təkan vermək üçün vacibdir. Qəfil daşqının intensivliyi və təsiri aşağıdakılarla əlaqəli olur:
Qəfil daşqınlara bir çox müxtəlif amillər səbəb ola və ya genişləndirə bilsə də, yağışın səbəb olduğu hadisələr bir sıra ortaq xüsusiyyətlərə malikdir:
Yüklə 8,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||
