486
Sof transfertlar xususiy va davlat mablag‘larning boshqa mamlakatlarga
o‘tkazilgan summasini bildiradi (pensiya, sovg‘a, chet elga pul o‘tkazishlar yoki
chet mamlakatlarga insonparvarlik yordamlari). Bunday to‘lovlar mamlakatda
mavjud chet el valyutalari zahirasini kamaytiradi.
Makroiqtisodiy modelda joriy operatsiyalar hisobi qoldig‘i
quyidagicha
ifodalanadi.
X
-
M
=
X
N
=
U
-
(s+1+G)
eksport
import
sof
eksport
YaIM
Absorbatsiya
Absorbatsiya
- yalpi ichki mahsulotning mazkur mamlakatdagi uy
xo‘jaliklari, korxonalar va davlatga sotiladigan qismi.
Importga to‘lovlar eksportdan olingan daromaddan ortiqcha bo‘lsa, bu
mamlakatning joriy operatsiyalar bo‘yicha balansi taqchilligini bildiradi. Bu
taqchillik chet el qarzlari yordamida, yoki aktivlarning
bir qismini chet elliklarga
sotish yo‘li bilan moliyalashtiriladi va bu kapital harakati hisobida aks etadi.
Eksportdan olinadigan daromad importga sarflardan ortiq bo‘lsa joriy
operatsiyalar hisobi ijobiy qoldiqqa ega bo‘ladi.
Kapital harakati hisobida aktivlar bilan amalga oshiriladigan barcha xalqaro
bitimlar o‘z ifodasini topadi. Bular chet elliklarga aktsiyalar,
obligatsiyalar,
ko‘chmas mulk va h.k. sotishdan olinadigan daromadlar hamda chet eldan aktivlar
sotib olish natijasida vujudga keladigan sarf xarajatlar.
Chet el aktivlarini sotish ularning zahiralarini ko‘paytiradi, ularni sotib olish
esa kamaytiradi. Kapital harakati hisobi ham taqchillikka va ijobiy qoldiqqa ega
bo‘ladi.
487
To‘lov balansining taqchilligi Markaziy bank (MB) rasmiy zaxiralarini
qisqartirish hisobiga moliyalashtirilishi mumkin. Rasmiy
zaxiralarning asosiylari
quyidagilar:
chet el valyutalari;
oltin;
Dostları ilə paylaş: