Bug‘ turbinasi

Reaktiv turbina. 15.14 – rasmda reaktiv turbina bosqichining sxemasi ko‗rsatilgan. Turbinaning soplo apparati qo‗zg‗almas kuraklar 3 ning har qaysi jufti hosil qilgan torayib boradigan kanallar 4 dan iborat. Soplo apparatida bug‗ boshlang‗ich bosimi p₀ dan biror oraliq bosim p₁ (p<sub>2
1

0</sub>) gacha qisman kengayadi va energiyaning


15.14-rasm. Reaktiv tur- bina sxemasi.

bir qismigina kinetik energiyaga aylanadi. Energiyaning qolgan qismi bevosita kurak kanallarida kinetik energiyaga aylanadi, bunda bug‗ p₁ bos- imdan oxirgi p₂ bosimgacha kengayadi va natijada bug‗ning nisbiy tezligi w₁ dan w₂ gacha ortadi. Reaktiv bosqichning tavsifi reaktsiya darajasidir (), u ish g‗ildiragining kuraklarida vujudga keladigan issiqlik pasayishin- ing barcha bosqichdagi issiklik pasayish nisbati sifatida aniqlanadi. Zamo- naviy bug‗ turbinalarining oxirgi bosqichida 0,5 bo‗ladi. Birinchi bos- qichlar uchun  0,1-0,2 atrofida tanlanadi chunki bu holda soplo va ku- raklar profili bir xil bo‗ladi va natijada turbinalarni tayyorlash osonlashadi. Turbinani aylantiruvchi kuch bug‗ p₁ dan p₂ bosimgacha kengayadigan, ku- raklari torayib boruvchi kanalning reaktiv ta‘sirida vujudga keladi. Bosimn- ing pasayishi natijasida bug‗ning kuraklarga nisbatan oqish tezligi ortadi. Bunda itarish kuchi – reaktiv kuch vujudga keladi. Reaktiv kuchning yo‗nalishi oqib chiqayotgan bug‗ tezligiga teskari yo‗nalgan. Shuni ta‘kidlab o‗tish kerakki, reaktiv turbinaning kuragida reaktiv ishdan tashqari bug‗ oqimining burilishi bilan bog‗liq bo‗lgan aktiv ish ham bajariladi. 15.15–rasmda reaktiv bosqichning tezlik uchburchaklari ko‗rsatilgan.


15.15-rasm. Turbinaning reaktiv bosqichida bug‘ oqimi sxemasi.

Shuni alohida e‘tiborga olish lozimki, bug‗ning chiqishdagi tezligi c₂ har doim bug‗ning kurakka kirish tezligi c₁ dan kichik bo‗lishi kerak, faqat shu holdagina turbina dvigatel bo‗la oladi, chunki 1 kg bug‗, ishchi

g‗ildirakning kirish va chiqishdagi kinetik energiyalari farqi
^{ 1} С²  С² ^




 _{2 1 2} 
tufayligina foydali ish bajara oladi. Ikkinchidan tezlik c₂ qanchalik kichik bo‗lsa, turbina quvvati shunchalik yuqori bo‗ladi. Bug‗ turbinasining aktiv va reaktiv bosqichlarini taqqoslash shuni ko‗rsatadiki, reaktiv bosqichning asosiy afzalligi bug‗ning kengayishi natijasida kurak bo‗shlig‗ini to‗liq to‗ldirishidir. Buning natijasida turbina reaktiv bosqichining quvvati aktiv

bosqichnikiga qaraganda yuqori bo‗ladi. Reaktiv bosqichning asosiy kam- chiligi – turbina valiga bo‗ylama kuchlarning ta‘siri aktiv bosqichga qara- ganda yuqori bo‗ladi.