Bugun butun jahonda texnologiyalar yuksalish cho’qqisida

 
1.2. Kompozitsion materiallar
Kompozitsion materiallar an’anaviy konstruktsion materiallarga nisbatan alohida 
xossalarga ega. Bu narsa ijobiy xususiyatli materiallarni va konstruktsiyalarni yaratishga 
olib kelmoqda. Kompozitsion materiallar ikki va undan ortiq tashkil etuvchilardan-
komponentlardan tuzilgan murakkab material bo‘lib, har xil usullar bilan bog‘langan va 
o‘ziga xos xossalari bor. 
Kompozitsion materiallar mashinasozlik va avtomobilsozlik apparat va jihozlariga 
qo‘yilgan talablarga javob berishi bilan ajralib turadi: 

---

7 
-yengil bo‘lishligi; 
-maksimal mustahkamlik va bikrlik; 
-ishlash davrida maksimal ishlash resursi; 
-nisbatan arzonligi; 
-ishlatish jarayonida qulayligi; 
-texnologik, mexanik va ekspluatatsion talablarga javob berishi shular 
jumlasidandir. 
Metallmas materiallarning puxtaligi, yengilligi, issiqqa (300-400
0
C) va kimyoviy 
chidamliligi, yuqori izolyatsion xususiyatlari, ayniqsa, texnologik va ekspluatatsion 
xossalarining yaxshiligi, maksimal cho’zilishdagi mustahkamlik chegarasi (110 MPa) va 
zarbiy qovushqoqligi(809 kJ/N
2
), ishlash davrida maksimal ishlash resursi ulardan keng 
qamrovli qo’llanilishiga yo’l qo’yadi.
Polimerlar asosan, tabiiy va sun’iy bo’lib, tabiiy polimerlarga sellyuloza, slyuda, 
asbest, grafit, paxta va boshqalar, sun’iylariga polietilen, viskoza, sintetik kauchuk va 
boshqalar kiradi. Biz tadqiq qilayotgan mavzu ham aynan tabiiy polimer
bo’lgan sellyuloza asosidagi kompozitsion gruntovka ham sellyulozaning
murakkab efirlaridan tayyorlanadi. Aynan sellyulozaning bir qator murakkab
efirlari haqida mavzuimizning keyingi qismlarida ko’proq to’xtalamiz. 
Ma’lumki, polimerlarning zichligi kamligi, namga va suvga bardoshliligi, gaz 
o’tkazuvchanligi kabi xossalari yaxshi. Issiqbardoshliligi va issiqlik o’tkazuvchanligi 
metallarga nisbatan past. Issiqlik o‘tkazishi kichik bo‘lganligi sababli bunday materiallar 
issiq izolyatsiya materiali sifatida ishlatilishiga imkon yaratadi. Polimerlarning har xil 
nurlarga qarshilik ko‘rsatish, oksidlanish, atmosfera havosiga chidamlik xossalarining 
mavjudligi, ularni himoya vositasi sifatida ham ishlatilishga imkon yaratadi. 
Kompozitsion materiallar o’z ichiga olgan materiallar xossasini qaytaribgina qolmay, 
hech qaysi tashkil etuvchiga to‘g‘ri kelmaydigan xususiyatlarga ega. Kompozitson 
materiallarni ishlab chiqarishni birdaniga ko‘payib ketganligining sababi ham shunda.