119
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
DURNALAR KEÇİRDİ
Durnalar keçirdi şəhərin üstdən,
Şəhər gecəsində durna harayı.
Küçələr, binalar oyandı səsdən,
Şəhərdən ilk dəfə keçib gedirdi
Çöllərin zəriflik nəğmə alayı.
Parkda ağacların yuxusu qaçdı,
Yuxulu yarpaqlar şəkləndi durdu.
Ağaclar yadına meşələr düşdü,
Hardasa meşələr yuxulayırdı.
Durnalar keçirdi şəhərin üstdən,
Adamlar oyandı, eyvana çıxdı.
Asfaltın altında qara torpağın
Nəfəsi bu gecə yaman darıxdı.
Durnalar keçirdi şəhərin üstdən,
Gözəllik bir alay, nəğmə bir alay,
Tramvay parkında qoca tramvay
Hələ belə yuxu heç görməmişdi,
Elə səksəndı ki, relsindən düşdü.
Durnalar keçirdi şəhərin üstdən,
Şəhər oyanmışdı bu gecə yarı.
Kənd havası dadmış bir cavan milis
Yüyürüb yandırdı semaforları.
Nələri salmadı durnalar yada,
Durnalar şəhərin nağılı oldu.
Qoca pələngin də heyvanxanada
Yuxusu çəkildi, gözləri doldu.
Əlimdə yarımçıq şeirim var idi,
Yazmadım yarımçıq saxladım qəsdən.
Payız gələn vaxtı gecə yarıydı,
Durnalar keçirdi şəhərin üstdən.
120
Ôèêðÿò Ãîúà
SAMUX NAĞILI
Mingəçevirli jurnalist Ənvərə
Dənizi süfrə tək sərib ortaya
Yenə bardaş qurub
Dövrə vurublar.
Bir süfrə başında qoca qayalar.
Süfrəyə tökərlər ayı, ulduzu,
Sübhəcən uşağa dönərlər, düzü,
Bu qoca yaşında qoca qayalar.
Qoca qayaların ətəklərindən
Yapışar, atılar, düşər dalğalar.
Dalğalar əl çəkməz dediklərindən,
Nağıl danışmasan küsər dalğalar.
Qayalar üzünü tutub günəşə
Qəribə bir nağıl başlayır yenə: -
Bura bir meşəydi, qalın bir meşə.
Bir gün axarını bu Kür dəyişdi.
Balıqlar meşəyə hücuma keçdi.
Meşəyə elə bir qaçhaqaç düşdü.
Maralla canavar qaçdı yanaşı.
Cüyür ayağının altda qalmışdı
Az qala pələngin zəhimli başı.
Ayılar bağıra-bağıra qaçdı.
Çaqqal ondan qabaq qaçan dovşanı
Köməyə çağıra-çağıra qaçdı.
Quşlara nə var ki, quşlar uçurdu,
Leylək caynağında getməkdən ötrü
İlanlar sürünüb qışqırışırdı.
Bayquş ən uca bir budağa qondu,
Dalğalar bayquşu görməsin deyə
121
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
Yarpaq arasında gözünü yumdu.
Ölümdən qaçanda dovşanlar, şirlər
Bir məslək yolunda eyniləşirlər.
Bəs görün ağaclar nələr çəkdilər,
Susuz bu meşələr quruyardılar,
Su gəldi boğulub öləcəkdilər,
Ağaclar köküylə torpağa bağlı...
Su gəldi işığa qərq oldu ellər...
Su gəldi bağlara çevrildi çöllər...
Beləcə qurtarır Samux nağılı...
Dənizi süfrə tək sərib ortaya
Yenə bardaş qurub dövrə vurublar
Bir süfrə başında qoca qayalar.
Süfrəyə tökərlər ayı, ulduzu.
Sübhəcən uşağa dönərlər, düzü,
Bu qoca yaşında qoca qayalar.
122
Ôèêðÿò Ãîúà
HABİLƏ
Sən öz ürəyini alıb çalırsan,
Ürəyə nə sözü tanışın, yadın.
Sənətə baş əyib sən ucalırsan;
Şair də olsaydın, belə olardın.
Sən rəssam olsaydın, onda da belə,
Belə bir şöhrətə yüksələcəkdin.
Sən əlvan musiqi xalları ilə
Gözəl duyğuların rəsmini çəkdin.
İstəsən baharı qış eyləyərsən,
İstəsən payıza düşərdi bağlar,
İstəsən sən elə ağı deyərsən,
Dağların gözündə ağlar bulaqlar.
Ərit bu dağların başından qarı,
Qəlbimdə qəlbidir baharın yeri.
Günəşin rənginə boya yolları,
Qaytar dumaları harayla geri.
E1 oğlu, kaman çal, çiçəklər açsın,
Qoy bahar bəzəsin bizim elləri.
Ruhum havalansın, xəyalım uçsun,
Düşsün rəngdən-rəngə qəlbim telləri.
Çal, sənin dünyanda şadlansın ellər,
Bahar aləmidir sənin aləmin.
Fişəng tək göylərdə oynasın əllər,
Yandır babasını kədərin, qəmin.
123
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
MƏN TORPAĞAM
Qorxmaram, allaha ağ olmağımdan,
Xalqım məni tutsa bəsimdir, bəsim.
Böyükdiir - qürbətdə şah olmağımdan
Bu torpaq üstündə ölmək həvəsim.
Bu çöllər, bu düzlər bağçam, bağımdı,
Dağlara baxıram şah durmaq üçün.
Laləli yamaclar al bayrağımdı,
Onun ətəyindən öpərəm hər gün.
Hamını sevirəm bu yer üzündə,
Demirəm, millətim dünyada təkdi.
Amma mənim üçün mənim gözümdə
Onun qozbeli də daha qəşəngdi.
Bu vətən uğrunda öldük min kərə,
Dirildik, yenidən düşməni əzdik.
Bu yerin uğrunda biz çəkənlərə
Torpağın özü də bəlkə dözməzdi.
Odlar diyarında doğulmuşuq biz,
Odlara alışdıq, yandıq, qaraldıq.
Kim bilir, nə boyda, xalq olmuşuq biz,
Milyon il alışdıq, bu qədər qaldıq...
Hər yandan bəd xəbər gətirdi külək,
Teymurlar gəldi ki, dağıtsın, qırsın.
Qalalar qurduq ki, qalxan eyləyək,
Qüllələr ucaltdıq - keşikdə dursun.
Əyninə geyilsə, öz vətənimiz
Oğlunun əyninə bir az da dardı.
Min il burda ölüb-dirilmişik biz.
Bura həm beşikdi, həm də məzardı.
124
Ôèêðÿò Ãîúà
Cəhalət hökmünü yıxıncan idi,
Zülmün bayraqları torpağa endi.
Çətini bu günə çıxıncan idi;
Qüllələr, qalalar muzeyə döndü.
125
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
CƏNGİ
Üç kişi oturub, üç bığıburma,
Üç ev ağsaqqalı - ailə başı.
Üçü də qəmlidir, halını sorma,
Bir az kövrəldərsən - axar göz yaşı.
Birini müdiri salıbdı gözdən,
Biri arvadından giley-güzarlı.
Biri də deyir ki, görmürsən üzdən,
Canım can deyil ki, azar-bezardı.
Üç kişi oturub - ortada araq,
Üç kişi oturub - başında papaq.
Ay canım, ağzında kişi deyirsən,
Üç kişi oturub, söhbətinə bax!..
Qoy zurna, nağara bir Cəngi sıxsın,
Koroğlu yüyəni boşaldıb bir az
Qıratın böyrünə üzəngi sıxsın,
Bir əlində qılınc, bir əlində saz.
Qozbel təpələrin düzəlsin qəddi,
Dəlilər qıy vursun yaz buludu tək,
Yoxdur igidlərə zaman sərhədi.
Onlar əsrləri yarıb gələcək.
Cəngiyə oyanıb yatan babalar,
Başını bayraq tək tutan babalar.
Niyə giley nədir heç bilmədilər,
Öldülər, amma ki, əyilmədilər.
Daha yaxşı olub ömrün ahəngi;
Qədim Qəbələdə susan Cəngidi
İndi Sumqayıtda çalınan Cəngi.
İndi dağ qaldırıb dağ üstə qoyan,
Yurdumun adını göyə qaldıran
126
Ôèêðÿò Ãîúà
Min-min oğulu var, min-min qızı var.
Bircə yol qəzəbli baxsa dənizə
Dəniz odlayası oğul gözü var!
Kişi gözlərinə yaraşmayır nəm.
Mən bu üç yazığa kişi deməzdim –
Arvad-uşağı var, kişi deyirəm.
Bunların dərdinə bir baxın, barı,
Dərdindən yekədir lopa bığları.
Burdan Berlinəcən adlar yazılıb
Qardaş məzarının mərmər daşında.
Hey Cəngi çalınıb odlar oğlunun
Düşmənə zillənən mərd baxışında.
Analar, analar, layla yerinə
Qoy Cəngi gurlasın beşik başında...
127
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
İÇƏRİŞƏHƏR
Yaz yuxusu kimi
qarma-qarışıq küçələr.
Bu binalar dözüb neçə bəlaya,
Evləri əsrlər boyunca
qovub gətiriblər,
salıblar bu qalaya.
Qaladan görünməsin deyə
binaların boyu qısalıb,
hürkmüş binalar
bir-birinə qısılıb.
Şəhər saldıq küləkdöyəndə,
küləklər az qala Bakını alıb atacaqdı
belədən-belə.
Qız qalasıyla şəhəri mıxladıq sahilə.
Hanı qala divarlarının
zirehli qapıları?
Gecələr də yatmır
İçərişəhər;
birdən qayıdıb gələr...
Qapısı açıq evin zəhər olur yuxusu,
bakirə şəhərimin açıq qalıb yaxası.
İçərişəhər;
damları pillə-pillə, dama-dama.
Divarları
yol vermək istəmir adama.
Qalarnın qəhrəmanlığından
128
Ôèêðÿò Ãîúà
bircə top güllələrinin yeri qalmışdı
Orda da sərçələr yuva tikdi...
Neylərsən, qocalığın işi belədi.
Qobustan qayaları kimi
binalar çiyin-çiyinə yatır
İçərişəhərdə...
129
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
QOVAQLAR YIXILIR
Ağdaş rayonunda Qaradeyin meşələri quruyur:
Son zamanlar həmin meşədə yeni pöhrələr əkirlər.
Ağaclar quruyub Kür qırağında,
Elə bil bir içim su tapmayıblar.
Gələn il bu yerə gələndə bahar
Sular nəğməsində oxuyacaqlar.
Qovaqlar yıxılır Kür qırağında.
Cavan pöhrələrin yaşıl budağı
Quru qovaqların üstə əyilir.
İndidən düşünür, indidən bilir
Həyatın, ömürün nə olduğunu.
Sonra da yarpaqlar pıçıldaşırlar:
Ağaclar olubdur illər yorğunu,
Qovaqlar quruyub Kür qırağında.
Qovaqlar yıxılıb Kür qırağında,
Hər biri meşənin igid bir oğlu.
Yanına düşübdür budağı, qolu.
Elə bil döyüşə-döyüşə gəlib,
Burda məğlub olub igid Koroğlu,
Bulaqlar astadan pıçıldayırlar:
Heç zaman yıxılmır böyürtkən kolu,
Qovaqlar yıxılıb Kür qırağında.
130
Ôèêðÿò Ãîúà
MƏNİM İLHAMIM
Bu çöllər, bu düzlər, zərif çiçəklər,
Bərəkətli payız, laləli bahar,
Xoş xəbər daşıyan sərin küləklər,
Möcüzə yaradan adi adamlar
Mənim şöhrətimdi, eşqim, adımdı,
Mənim ilhamımdı, istedadımdı.
Bu xoş söz, o baxış, o gülüş, alqış,
Bu geniş üfüqlər, buludsuz göylər,
Dağın ətəyinə tökülüb qalmış,
Çoban papağına oxşayan evlər
Mənim şöhrətimdi, eşqim, adımdı,
Mənim ilhamımdı, istedadımdı.
Bizim anaların şirin laylası,
Körpə balaların gilas gözləri,
Bizim qocaların nağıl dünyası,
Nəbi oğulları, Həcər qızları
Mənim şöhrətimdi, eşqim, adımdı,
Mənim ilhamımdı, istedadımdı.
131
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
BİR MƏCLİSDƏ
Yazıq ürəyim quş kimi çapaladı,
əlimin altında
göynədi, göynədi.
Üzüm, gözüm, saçlarım cavan,
yəni ürəyim bu qədər
köhnədi?
Məclis idi, cavanlı, qocalı
tanışlar.
Gələcəkdən, şirin arzulardan
danışırlar.
Utandığımdan ürəyimin ağrısını
gizlədim,
Zarafat saldım ağır söhbətin
arasına.
Nə söhbətə qulaq asa bildim,
nə də sağlığı gözlədim.
Acıqla bir az konyak tökdüm
ürəyimin yarasına.
132
Ôèêðÿò Ãîúà
TƏKRAR OLUNMAYAN AN
Bir budağı kəsəndə
bax yaşıl yarpaqlara,
bir an saxla əlini.
Barı bir an yaşasın
çölün yaşıl gəlini.
Acılamaq istəsən
bir tanışı, bir yadı
barı bir an sus, demə!
Dilinin zəhərini
başqasının qəlbinə
belə asan yükləmə.
Əgər bezsən dünyadan,
canına qəsd eyləyən
bir an gözlə, bir an dur!
Həyat ilə ölümün
arasında bir andır,
Barı bir an yaşasın
qəlbindəki arzular.
Bircə anın içində
bir arzun yüz-yüz olar.
Bir an möhlət nə imiş,
bir an möhlət ver ancaq.
Bu an bir də heç zaman
təkrar olunmayacaq.
133
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
DÜNYANI SÖYMƏ
Bir bulaq başında, kabab yanında
Bu dünya dərdindən-sərindən kənar,
Nəşəli, dumanlı ömrün anında
Dünyanı qız kimi tumarlayanlar,
Ey dünya, qarşında diz çöküb sənin
Tərif söyləyərlər başdan-ayağa.
Deyərlər: gözəldir dumanın-çənin,
Gözəlsən - istəyir göydən daş yağa.
Sonra da əyilib sərin bulağa
Odlu sinəsinə sərin su çilər.
Hardasa çiçəklər, otlar içində
Onun tərifinə bir tikan gülər.
Hardasa qohumlar, yadlar içində
Onun tərifinə bir insan gülər.
Hardasa bir namərd gülləsi gülər,
Keçər bir ürəyin arzularından.
Ana torpağın da gülməyi gələr
Şərab acısını tərif içində
Torpağın üzünə tüpürən zaman.
Bəli, həyat gözəl, ömür şirindi,
Həyat da, ömür də kişilərindi.
Qayıqsız tufanlı dənizə düşsən,
Dalğalar ovcunda oynatsa səni,
Nəhəng bir dənizlə tənha döyüşsən
Pıçılda həyatın gözəlliyini,
Pıçılda həyatın şirinliyini –
Deyim, kişisən.
134
Ôèêðÿò Ãîúà
Düz sözün dadını dilin dadanda,
Dosta imdad üçün əl uzadanda –
Sənin kürəyində qoysa namərdiər
Yalanın, riyanın tunc heykəlini,
Görsən müvəqqəti meydan şərindi,
Son nəfəsində də öp bu torpağı,
De ki, həyat gözəl, ömür şirindi –
Deyim, kişisən.
Belə yaşayıblar bizim babalar,
Belə yaşayıblar gözəl həyatı.
Baba qeyrətidir bu ana torpaq,
Bu torpaq altında yerin hər qatı.
Sənin ayağına tikan batanda
Dünyanı söymə.
Dişin ağrıyanda, ya pis yatanda
Dünyanı söymə.
Bir bulaq başında kabab yanında,
Dünyanın dərdindən-sərindən kənar,
Dodağın keyimiş, gözlərin xumar
Sənin bu dünyaya dediyin tərif
Babanın ruhuna od oldu düşdü.
Yox, bu, tərif deyil, o da söyüşdü,
Dünyanı söymə!
135
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
DEYƏSƏN
Səni verdilər qabağa,
Özünü oxşatdın dağa,
Çəmkirirsən sola-sağa,
Nə deyim bu gəlişinə...
Amma daldan yerişinə
Baxacaqlar deyəsən.
Sərt olduqca bir az qalxdın,
Şimşək olub tez-tez çaxdın,
Neçəsini qəsd-qərəzlə vurub yıxdın,
Birini də - elə-belə.
Yıxılanlar arxan ilə
Qalxacaqlar, deyəsən.
Yeriş olub təhnə-tabaq,
Başında düz durmur papaq.
Aradabir aşağı bax,
Səni belə qaldırmaqda
Yıxacaqlar deyəsən.
136
Ôèêðÿò Ãîúà
QORXMURAM
Qorxmuram öz şərəfım, şanım üçün,
Qorxmuram canın üçün, canım üçün.
Gündə yüz yol mənə sən söy, susuram.
Dost nədir, qardaşımı döy, susuram.
Susuram, hey susuram, hey susuram,
Susuram bir sürü cıllanım üçün,
Qorxmuram canın üçün, canım üçün.
Niyə hay-küy salağın, qışqırağın,
Yığışıb gül kimi qeybət qırağın.
Vurağın, hey vurağın, mil durağın,
Can qoyum mən belə bir anın üçün,
Qorxmuram canın üçün, canım üçün.
Qaldır o badəni, lap süz başıma,
Belə yüz qovğa gəlib daz başıma.
Çəkirəm yorğanımı öz başıma,
Yanıram əhli-müsəlmanım üçün,
Qorxmuram canın üçün, canım üçün.
Üzünə yüz dənə tərif deyərəm,
Deyərəm, öz dizimə mən döyərəm.
Öyərəm özgələri, hey öyərəm.
Öyərəm yaxşı güzaranım üçün,
Qorxmuram canın üçün, canım üçün.
Görmüşəm zırpı yalan, qorxmamışam,
Görmüşəm rüşvət alan qorxmamışam.
Döyülüb haqlı olan, qorxmamışam.
137
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
Qorxmuram dupduru vicdanım üçün,
Qorxmuram canın üçün, canım üçün.
Qorxmuram işdə sülənməkdən mən,
Qorxmuram dalda sürünməkdən mən,
Qorxuram öndə görünməkdən mən.
Yüz adam diş qıcıyar qanım üçün,
Dərd olur, yağlı cibişdanım üçün,
Qorxuram canım üçün, canım üçün.
138
Ôèêðÿò Ãîúà
İNTİQAM ALDIM
Sevgilim, mən səndən intiqam aldım,
Özün də bilmədən səni gözlədim.
Sevgilim, mən səndən intiqam aldım –
Səni sevdiyimi səndən gizlədim.
Gündüzlər gizləyib böyük eşqimi
Sənə, özümə də gendən baxardım.
Gecələr sahibsiz bir qayıq kimi
Eşqin axarına düşüb axardım.
Amma qalmasaydı söz ürəyimdə
Bilirəm, eşqimə güləcəkdin sən,
Ləzzət alacaqdın öz ürəyində
Mənim bu yuxusuz gecələrimdən.
Sən mənim eşqimdən güc alacaqdın,
Gücünü boynumda sınayıb hərdən
Kiminsə gözündə ucalacaqdın;
Mənə pay atardın qəmdən-kədərdən.
Onunçün mən səndən intiqam aldım,
Özün də bilmədən səni gözlədim.
Sevgilim, mən səndən intiqam aldım –
Səni sevdiyimi səndən gizlədim.
139
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
QURBAN
Həyata vurğunam əzəldən bəri,
Onun əyrisinə, düzünə qurban.
Səhər gülən zaman günün gözləri
Deyirəm ay, günəş gözünə qurban.
Hər ömür özü bir gözəl səfərdir,
Həmişə dörd yanı möcüzələrdir.
Bizim ömrümüzün kədəri, dərdi
Hayatın "yaşamaq" sözünə qurban.
Doğulur, dünyanın önündə çaşır,
Böyüyür keçilməz zirvələr aşır.
İnsan bu dünyaya yaman yaraşır,
Ən adi insanın izinə qurban.
Hər düz yol axırda bir səmtə əyər,
Bir gün öz döngəmə yetişsəm əgər
Fikrət bu dünyadan gedəndə deyər:
Dünyanın siz qalan üzünə qurban.
140
Ôèêðÿò Ãîúà
AMAN-AMAN
Özü yazın ilk çiçəyi,
Dodaqları gül ləçəyi,
Tay eyləmə hər göyçəyi,
Göz-qaşından aman, aman!
Baxar, ürək tel-tel olar,
Dəli könül bülbül olar.
Xoş sözündən daş gül olar,
Söz daşından aman, aman!
Zərifdi kəpənək kimi,
Mehribandı ipək kimi.
Əgər coşsa külək kimi,
Savaşından aman, aman!
Yanağında gündüz yaşar,
Gözlərində ulduz yaşar,
Bu mənzildə bir qız yaşar,
Qardaşından aman, aman!
141
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
MƏHƏBBƏT MACƏRAM
Sənə ürəyimdə könlümü verdim,
Sənə ürəyimdə yaman vuruldum.
Ürəyimdə sənin eybini gördüm,
Səni sevdiyimə peşman da oldum.
Yenə dolanıram kədərli, yalqız,
Səni ürəyimdə odlara saldım,
Heç nədən xəbərin olmadı, ay qız.
142
Ôèêðÿò Ãîúà
GÖZƏL MƏHƏBBƏT
Şirin-şirin söz deyər,
Hər nə desə, düz deyər,
Saatlarla gözləyər
Vədəsində yar yarın.
Gözəl məhəbbəti var
Gözəl olmayanların.
Bir-birinə heç zaman
Artıq tərif deməzlər.
Özgəsini öyərlər,
Özlərini öyməzlər.
Xətrinə dəyərlər,
Onlar xətrə dəyməzlər.
Heç biri düşüb qalmaz
Ayrıcında yolların.
Bəzən eşqi gözəldir
Gözəl olmayanların.
Məclisdə, toyda, yasda
Asta danışar onlar.
Ancaq ürəklərində
Küsər, barışar onlar.
Hər məclisdə hamıya
Qaynar-qarışar onlar.
Keşiyində durarlar
Həyanın, abrın, arın.
Bəzən eşqi gözəldir
Gözəl olmayanların.
143
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
SUBAYLARA
Ayə, ay subay oğlan,
Qızlara bax, qızlara.
Bizi odlara salan
Gözlərə bax, gözlərə.
Qızlar gülə bənzəyir,
Mehriban baxışlarla
Ömrümüzü bəzəyir.
Çiyələk dodaqlarda
Sözlər hamsı gözəldi,
Qızlar hamsı gözəldi.
Təmiz eşqimiz ilə
Biz aydan da arıyıq.
Biz bu zərif qızların
İgid oğlanlarıyıq.
Dostları ilə paylaş: |