Buxoro davlat pedagogika instituti

X MAVZU: PEDAGOGIK LIK






Reja:

1. 
   lik tushunchasi va uning mazmuni.
   
2. 
   lik sifatlarini rivojlantirish sifatlari.
   
3. 
   Pedagog kompetentligida likni tashkil etish.
   

Tayanch so’z va iboralar: lik, pedagogika, lik qobiliyatlari, sifatlarni shakllantirish yo’llari, kasbga sodiqlik, prognoz qilish, likni tarbiyalash, faoliyat, pedagogning tafakkur mezonlari.
Ta’lim amaliyotida pedagogik texnologiyalarning qo’llanishi ta’lim tizimi modernizatsiyasining tarkibiy elementi hisoblanadi. Zamonaviy sharoitda ta’lim-tarbiya jarayonlarini texnologiyalashtirish kam kuch va kam vaqt sarflangan holda kutilyotgan natijani qo’lga kiritish beradi. O’qituvchining innovatsion faoliyati pedagogik jamoani harakatga keltiruvchi, olg’a undovchi, bunyodkorlikka rag’batlantiruvchi kuch sifatida namoyon bo’lib, ta’lim jarayoning sifatini kafolatlaydi. Shu sababli, har bir o’qituvchi innovatsiyalarning mohiyatini to’la tudhungan hlda o’z faoliyatini izchil izlanishlar ijod qilish orqali olib borsa pedagog kasbining o’rganilmagan qirralarini ko’proq bilib oladi. Bugungi kunda O’zbekiston Respublikasi ta’lim tizimida barcha bo’lajak pedagoglarni, pedagog bo’lib ishlayotgan mutaxassislarni ijod qilishga va kompetentli ustoz bo’lishga da’vat qilyapmiz. Xo’sh, ijodkorlik, yaratuvchanlik tushunchalarni qanday tahlil qilish mumkin? Yaratuvchan, ijodkor, tashabbuskorlik tushunchalarini biz fanda “lik” deb o’rganmoqdamiz.
“lik” atamasi o’tgan asrning 60-yillarida amerikalik innovator Djon Pol Gilford tomonidan ta’lim jarayoniga kiritildi. lik - inglicha “create” so’zidan olingan bo’lib, yaratuvchanlik, ijodkorlik degan ma’nolarni anglatadi. “pedagog kadrlarning kreaivlik qobiliyati” tushunchasi talqiniga turlicha yondashuvlar mavjud. lik – individning yangi tushuncha yaratishi va yangi ko’nikmalar hosil qilish qobiliyati, xislatini bildiradi. Pedagogning ligi – tashabbuskolrlik, samarali muloqotni, yuksak siyosiy va ijtimoiy mavqeini, oldindan ko’ra bilish intuitsiyasini rivojlanganligini va tashkilot faoliyatining qayerga yo’nalishini payqab olishi bilan xarakterlanadi. “lik va pedagogik lik” tushunchalarining mohiyati zamaonaviy pedagogikada “ pedagogika” qo’llanishi boshlanishiga ko’p bo’lmasada, pedagogik turkum fanlar orasida mustaqil perdmet sifatida shakllanishi ta’minlandi. “ pedagogika” fanining umumiy asoslari mutaxassis shu jumladan, bo’lajak pedagoglarning kasbiy kamol topishlari uchun zamin yaratishga xizmat qilmoqda.
Shaxsning mutaxassis sifatida kamol topishi o’z mohiyatiga ko’ra, jarayon tarzida bo’ladi. Kasbiy yetuklik inson rivojlanishining muhit davrlarida kasbiy kamol topishi , rivojlanish g’oyalarining qaror topishi (14-17) yoshdan boshlanib kasbiy faoliyatning yakunlanishi (55-60) yoshgacha bo’lgan jarayonda davom etadi. Ijodkor shaxsning shakllanishi va rivojlanishi uning ichki va tashqi olami o’zgarishning o’zaro mos kelishi, ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlar hamda inson ontogenezi – tug’ulishidan boshlab to umrining oxiriga qadar uzliksizlik faoliyati mazmuniga bog’liq. Amerikalik innovator J.Gilford kerativlikni tasdiqlaydigan qator individual qobiliyatlarni ko’rsatadi (8-rasm):