Buxoro davlat pedagogika instituti

Har qanday faoliyat, xususan bilishga oid faoliyat o‘zida o‘zaro bir-biri bog‘liq quiydagi tarkibiy qismlarni mujassam etadi:

BILISH FAOLIYATINING TARKIBIY QISMLARI

2.Operatsion-shaxsning aniq maqsadga yo‘naltirilgan xatti- harakatlari;

1.Motivlar, qiziqishlar ehtiyojlari bloki - “psixologikmotor” faoliyati;

3. Faoliyat bilan bog‘liq bo‘lgan ishbilarmonlik va shaxslararo munosabat.


14-rasm. Bilishga oid faoliyatning tarkibiy qismlari.
To‘g‘ri va qayta aloqalar shuni ko‘rsatadiki, bitta tarkibiy qismning o‘zgarishi, boshqalarining ham o‘zgarishga uchrashiga olib keladi. Bu o‘zgarishlar konstruktiv yoki destruktiv yo‘nalgan bo‘lishi mumkin. Mazkur holatda rivojlanish va faoliyatning susayishi yaqqol kuzatiladi.
Fasilitatsiya ta’limning androgen modelida pedagog pozitsiyasini o‘zgarishini talab qiladi. Bunga pedagogika kollejlaridagi o‘qitish jarayonini ham kiritish mumkin. Operatsion-harakat bosqichi orqali harakat qilinsa o‘qituvchi ratsionallikka asoslangan holda fasilitatsiyani amalga oshiradi, ya’ni talabalarni aniq faoliyatga yo‘naltiradi, yordam beradi va boshqaradi. Shuningdek, ta’lim oluvchilarni bilish faoliyatini faollashtiruvchi yangi pedagogik texnologiyalarni qidiradi yoki bo‘lmasa, pedagog ingibitor (ingibitor lotin tilida, inhibere, Inhibitum-ushlab turmoq, to‘xtatmoq ma’nolarini anglatadi) roliga kirishadi va ta’lim oluvchilarni faolligini pasaytiradi yoki to‘xtatib turadi. Ingibitsiyani psixologik nuqtai nazardan ko‘rib chiqilganda uni jarayon va ezilishning natijasi sifatida yoki bo‘lmasa qandaydir reaksiyalar, jarayonlarni, faoliyatlarni, faollikni pasayishi, hattoki to‘xtashi deb izohlash mumkin.
Shunday qilib, axborotlarga boy ta’lim muhitida asosiy figura ta’lim oluvchi bo‘lib, u o‘zining shaxsiy faoliyatida “o‘z-o‘zini tashkillashtiruvchi subyekt” sifatida namoyon bo‘ladi. O‘qituvchi esa ta’lim muhitining imkoniyatlarini qo‘llab, uni keyingi rivojlanish maqsadini ko‘zlagan holda faoliyatga yo‘naltiradi. Shu tarzda fasilitatsiya ta’limning androgen modelida pedagog faoliyatining maxsus ko‘rinishidir. Qadimgi yunonlarda shunday hikmatli so‘z bo‘lgan: “Uzoq yo‘l nasihat orqali, qisqasi esa o‘rnak, ibrat orqalidir”. Aynan shu “qisqa yo‘l”ni ko‘rsatish fasilitatorning vazifalaridir.