Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti pedagogik ta

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 2014-yil Toshkent sh. 
2. «Umumharbiy majburiyat va harbiy xizmat to‘g‘risida»gi qonun. va 2002-
yil 12-dekabr.
3. «Mudofaa to‘g‘risida»gi Qonun. Toshkent-2001-yil. 
4. Chaqiriqqacha yoshlarni tayyorlash va harbiy vatanparvarlik tarbiyasi. 
Andijon nashriyoti 2003-yil. 
5.Y.Abdullayev. Harbiy vatanparvarlik tarbiyasi asoslari darsligi. Buxoro 
2018-yil.
6. Chaqiriqqacha yoshlarni tayyorlash dasturi. Toshkent 1993 y 
7. U.Ma’murov. Harbiy vatanparvarlik tarbiyasi uslubiyoti. Buxoro 2021-
yil. 
SINTETIK POLIMER HOSILALARI ASOSIDAGI 
QUYUQLASHTIRUVCHILAR OLISH 
Adizova Sh.T. 
BuxDU magistranti
 
Murodov D.M. 
BuxDU magistranti
 
[e-mail]
 
Hozirgi kunda keng qo‘llaniladigan quyuqlashtiruvchilardan biri bu 
poliakrilamidli quyuqlashtiruvchilar hisoblanib, sanoatda bular quyuqlashtirgichlar 
sifatida to‘qimachilikda matolarga gul bosishda ishlatiladi. Poliakrilamidli 
quyuqlashtiruvchilarning o‘zi kam ishlatiladi. Kompozitsiya tayyorlanishidan oldin 
kraxmal suti tayyorlanib, so‘ngra unga poliakrilamid va boshqa komponentlarni 
qo‘shiladi va 95- 97 
0
C gacha qizdirib qaynatiladi. Qaynatishni 45-50 daqiqadan 
so‘ng to‘xtatilib, eritma natriy atsetat yordamida neytrallanadi va filtrlanib 
quritiladi [1]. Poliakrilamidli quyuqlashtiruvchilar yakka holda qo‘llanganda 
matoga singishi qiyin kechadi. Shuning uchun kraxmalli, trangantli, KMS li, 

---

978 
polivinilspirtli quyuqlashtiruvchilar bilan kompozitsiyalari juda yaxshi tasvirlarni 
hosil qilishda katta ahamiyatga ega [2]. Bunday quyuqlashtiruvchilarda pH ning 10 
dan oshishi, ya’ni ishqoriy muhitning oshishi bilan poliakrilamidning 
koagulatsiyasi boshlanadi. 
Poliakrilamidli 
quyuqlashtiruvchilarning 
kraxmal 
bilan 
hosil 
qilgan 
kompozitsiyalari quyuqlashtirish xususiyatiga ko‘ra to‘qimachilikda keng 
qo‘llaniladi. Bunday kompozitsiyalarning kimyoviy tarkibining o‘zgartirilib 
ularning 
bog‘lovchilik 
xususiyatini 
yaxshilash 
boshqa 
polimer 
kompozitsiyalardagiga qaraganda oson kechadi. Kompozitsion sistemada 
kraxmalda (to‘g‘rirog‘i amiloza va amilopektinda) gidroksil guruhlarining 
kompleks hosil qilishiga moyilligi borligi sababli kompleks hosil bo‘lish 
reaksiyalari amalga oshadi. Bu esa qovushqoqlikning oshishiga olib keladi va 
bunda 
poliakrilamidning 
konsentratsiyasining 
oshirilishi 
muhim 
faktor 
hisoblanadi. 
Bunday xolatlar qo‘shni zanjirlarning harakat tezligini kamayishiga, sistema 
strukturlanganligining oshishiga va mustahkam zanjirning hosil bo‘lishiga olib 
keladi. Boshqa quyuqlashtiruvchilar bilan qo‘shib tayyorlangan poliakrilamidli 
quyuqlashtiruvchilar erimaydigan oksiazobuyovchi moddalar, kubli bo‘yoq 
moddalar bilan ishlatilishi tavsiya etiladi. Gul bosishda 2 fazali jarayonlarda 
kraxmal-poliakrilamidli quyuqlashtirgichlar keng qo‘llaniladi va yaxshi natija 
beradi [3]. 
Sintetik quyuqlashtiruvchilar orasida ko‘proq akril kislotaning hosilasi 
keng tarkalgani akrilli emulsiya pigmentli bo‘yoqlar bilan gul bosishda 
muvaffaqiyatli ishlatilishi bilan tushuntiriladi.