Buxoro muhandislik texnologiya instituti

Ta’lim texnologiyasi tushunchasi va tamoyillari. Pedagogika fani va 
amaliyotida, «pedagogik texnologiya», «ta’lim texnologiyasi», «o‘qitish 
texnologiyasi» kabi atamalardan keng foydalanilmoqda. Shu bilan birga, ularni 
tushunish paytida alohida farqlar mavjud. Avvalambor, «texnik texnologiya» va 
«pedagogic texnologiya» tushunchalarining mohiyatini aniqlaylik [7]. 
«Texnologiya» – yunoncha ikki so‘zdan – «texnos» (techne)- mahorat, san’at 
va «logos» (logos) – fan, ta’limot so‘zlaridan tashkil topgan. Bu ifoda zamonaviy 
texnologiya jarayonini to‘liq tavsiflab berolmaydi. 
 
 

---

FIO 
Imzo
“Intellektual tizimlar” fanining “Ekspert tizimlar” 
bo`limi bo`yicha elektron modul yaratish.
bet 
Rahbar Nurullayev M.M.
Talaba 
Najmiddinov J.R. 
1.2 
MODULLI O`QITISH TEXNOLOGIYALARI 
Bu texnologiyaning afzalligi shundaki, unda ta‘lim mazmuni bilan uni o‘qitish 
texnologiyasi chambarchas bog‘langan integratsiyaon jarayon bo‘lib, u quyidagi 
texnologiyalar majmui orqali amalga oshadi: muammo algoritmli, dasturlashtirilgan, 
aqliy faoliyatning bosqichma-bosqich shakllantirish, to‘liq o‘zlashtirish va boshqalar. 
Modulli ta‘lim - dunyo tajribasida qo‘llanilib kelayotgan (Buyuk Britaniya, 
Gollandiya, AQSH, Rossiya) ta‘limning samarali shaklidir. Lekin uning didaktik 
ta‘minoti to‘liq ishlab chiqilmaganligi sababli keng tarqalmayapti. 
P.Modulli texnologiya umumlashgan universal tizim bo‘lib, ta‘lim-trabiya 
maqsadlarini amalga oshirishga xizmat qiladigan barcha optimal va mos 
texnologiyalarni o‘z ichiga oladi. 
Modul - fanning o`zaro bog`liq fundamental tushunchalarini o`rganishga 
yo`naltirilgan, didaktik tamoyillar asosida maxsus fanlardan tuzilgan, o`quv 
materialining birligidir. 
B.M. Mirzaxmedov va Q.T. Olimov tomonidan modulli texnologiya asosida 
maxsus fanlardan o`quv adabiyotlarini yaratish imkoniyatlari nazariy jihatdan asoslab 
berilgan. Mualliflar modulli texnologiya asosida o`quv adabiyotlarini yaratishda har 
bir modul ta`lim oluvchilarda mustaqil tafakkur yuritish, mustaqil rejalashtirish va 
muammolarni echish yo`llarini taklif qilishi, hamda bilimlarni kasbiy faoliyatga 
qo`llash ko`nikmalarini shakllantirishga yo`naltirilgan bo`lishi kerak deb 
ta`kidlaydilar [8]. 
Har bir modulli qo`llanma yoki o`quv materiali o`quvchilarning bilim va 
ko`nikmalarini faollashtirish va qiziqtirish, mustaqil o`rganish, o`quv materialini 
to`liq o`zlashtirish va individual ishlash imkoniyatini yaratish kabi masalalarni 
yechishi kerak.
Modulli o`qitish texnologiyasi va o`quv materiallari O`zbekiston ta`lim 
tizimida yangi kirib kelayapti. Modulli o`quv materiali darslik singari o`quv 
dasturidagi mavzulardan iborat matnlarni o`ziga qamrab olmay, balki unda ma`lum 
faoliyat usulini o`rganish bo`yicha amaliy shug`ullanish usullarini ko`rsatib beradi, 
bularning barchasi mustaqil tartibda va mantiqiy uzviylikda ifoda etiladi. Har bir 

---

FIO 
Imzo
“Intellektual tizimlar” fanining “Ekspert tizimlar” 
bo`limi bo`yicha elektron modul yaratish.
bet 
Rahbar Nurullayev M.M.
Talaba 
Najmiddinov J.R. 
modulning mavzusi va o`quv maqsadlari o`zgarsa ham uning shakli va tuzilishi 
o`zgarmas bo`lib qoladi. Bu kabi bir xil tuzilishga ega modullar o`qituvchiga 
o`quvchining fanni o`rganishlarini samaraliroq nazorat qilish va baholash 
imkoniyatini beradi. 
Quyida ishlab chiqarish ta`lim ustalari uchun modulli qo`llanma tuzilmasi 
keltirilgan. Faoliyat usullari bo`yicha har bir modul tuzilmasi quyidagicha bo`lishi 
kerak: 
1. 
Modul raqami. 
2. 
Modul mavzusi. 
3. 
Modulning o`quv maqsadi. 
4. 
Modulga ajratilgan o`quv soatlari. 
5. 
Modulni o`rganish mobaynida o`quvchida shakllanadigan bilim, malakalar va 
ko`nikmalar. 
6. 
Modulli 
o`rganish 
natijasida 
o`quvchilarning 
nazariy 
bilimlarining 
mustahkamlanishi. 
7. 
Modul mavzusiga bog`liq nazariy bilimlar. 
8. 
Moduldan o`qitishda foydalaniladigan qo`shimcha jihozlar, didaktik vositalar 
va materiallar ro`yxati. 
9. 
Modul orqali natijaga erishishda o`quvchilar bajaradigan mashg`ulot va 
vazifalar sxemasi. 
10. 
Moduldan o`qitishda tavsiya qilingan o`qitish texnologiyalari va metodlari. 
11. 
Asosiy nazariy bilimlarni baholash uchun testlar to`plami. 
12. 
Modul o`qitish natijalarini talabalarda qanday namoyon bo`lganligini qayd etib 
borish uchun baholash mezonlari. 
Har bir modul o`qituvchi va o`quvchiga mo`ljallangan materiallardan tuziladi. 
O`quvchi uchun mavzu haqida ma`lumotlar, ishchi varaqalari va testlar o`qituvchi 
tomonidan tayyorlanishi mumkin.
Modulli o`quv materialidan o`quvchi nazariy bilimga ega bo`lib, amaliy 
ishlarni mustaqil ravishda bajarish imkoniyati ta`minlanishi kerak. 

---

FIO 
Imzo
“Intellektual tizimlar” fanining “Ekspert tizimlar” 
bo`limi bo`yicha elektron modul yaratish.
bet 
Rahbar Nurullayev M.M.
Talaba 
Najmiddinov J.R. 
Hozirgi paytda modulli o`quv qo`llanmalar va materiallar yaratilib sinovdan 
muvaffaqiyatli o`tmoqda. Kichik guruhlardan iborat mualliflar jamoasi asosan, 
maxsus fan o`qituvchilari va ishlab chiqarish ustalari bu modulli o`quv qo`llanmalar 
va materiallarni ishlab chiqishlari tavsiya etiladi.
Modulli o`quv materiali asosida o`qitishni rejalashtirish va erishilsa bo`ladigan 
hamda baholashni mumkin bo`lgan o`quv natijalari nuqtai nazaridan qaraganda o`quv 
va o`rganish materiallari ichida eng ma`qbul yo`llaridan biri hisoblanadi. 

---

FIO 
Imzo
“Intellektual tizimlar” fanining “Ekspert tizimlar” 
bo`limi bo`yicha elektron modul yaratish.
bet 
Rahbar Nurullayev M.M.
Talaba 
Najmiddinov J.R.