Çağdaş Azərbaycan nəsri
Yüklə 6,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azadlıq da belə qazanılır…
- Heydər Əliyevin səmimi dostluğunun, birliyinin, ata-oğul istəyinin şahidi olacağıq…
|
2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Deyirlər, Qargülü dünyaya ona görə tez gəlir ki, gəlib bənövşəni görsün. Qarın altından çıxan kimi boylanır, amma Bənövşəni görmür, ah çəkir. Onunçün də, deyirlər, yer-yurd talalanır, yəni Qargülü ah çəkdikcə qar köynək- köynək əriyir... Belə bir deyim var: “Qargülü gəldi, tala vaxtıdı”. Qargülü çox gözləyir, Bənövşə gəlmir ki, gəlmir. Axırda dözmür, sellərə-sulara qarışıb gedir. Bənövşə gəlir, görür ki Qargülü yoxdu, ora baxır, bura baxır, Quzuotundan soruşur. Quzuotu deyir: Gəlmişdi, səni çox gözlədi, ah çəkdi, ahınnan qarlar əridi, bir də baxdıq ki, yoxdu, qarlara qarışıb gedib... Bənövşə ağlayır, bir kimsəsizliyə çəkilir, başını salır aşağı, heç kəsə baxmır...Amma ona oxunan mahnılar bitib tükənmir.
Bənövşə bitər allanır, www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Başınnan teli sallanır
Gəl-gəl bənövşəli yarım,
Əcəb tamaşalı yarım.
Bənövşəsi tutam-tutam,
Aradığım haçan tapam
Gəl-gəl bənövşəli yarım,
Boyu tamaşalı yarım.
Bənövşəsi üç yarpaqdan,
Öldüm səni aramaqdan, www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Gəl-gəl bənövşəli yarım,
***
Əslində axtarıb, işləyib bərpa etdiyim bu “Yaylaq dərslikləri” çoxlarına Qreta Qəhrəmanovaya cavab kimi yazılmışdı. Amma indi bütün dünyaya aid hesab edirəm. Minilliklər boyu
türk çobanlarının dahiyanə kəşvlərindəndir.
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Dahilərin yaranmasından heç kəsin xəbəri olmur, hətta onun özü də dahi olduğunu bilməz. «Ehtiyac olanda dahiləri zaman özü yetirir»… O, tarixi yaradır, tarixin yeni səhifələrini açır, hara getdiyini anlamayan xalqın yönünü – istiqamətini dəyişir, el diliylə desək, xalqın «başını qaytarır», istilalara, təcavüzlərə, ən
əsası, assimilyasiyalara məruz qalmaqdan qoruyur. Özünü anlamağa səsləyir və öz dəmir məntiqi, dərin zəkası ilə onu düşünməyə məcbur edir. Cəmiyyəti düşündürməyi bacarmaq, əslində onu tərbiyə etmək deməkdir. Düşünə bilən cəmiyyətsə bütün inkişaflardan keçməyə qadirdir. Azadlıq da belə
Düşünə bilməyən, daha doğrusu, düşünmək istəməyən xalqlar bir millət kimi, imzasızdır və köləlikdən qurtula bilməzlər. 1802-ci ildə alman filosofu Hegel yazırdı: millətlər nəyə qadirdirlərsə ona da layiqdirlər. Xalqın – millətin taleyində bir çox tarixi mərhələlər böyük şəxsiyyətlərin adıyla bağlıdır. Xalq onun adıyla tanınır, çağırışına qoşulur, səsinə səs verir və bu birlik –
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Xalq, Şəxsiyyət birliyi qarşısıalınmaz gücə çevrilir, qələbələr, uğurlar qazanılır, xalq dikəlir, neçə boy ucalıb özünü göstərir. Xalqın fəhmi – hiss etmə qabiliyyəti böyükdür. Xalq yaxşını pisdən tez seçir və seçimində yanılmır. Xalqın tərkibində yalnış yollara düşən, tamahının dalınca gedən, yalnız öz mənfəətini güdən ayrı-ayrı fərdlər – insanlar olsa da, kim onun sözünü doğru və təmənnasız deyə bilirsə, kim ona düzgün yol göstərirsə, öz dahiyanə fəhmiylə ona inanır, ölümdən, qandan belə çəkinmədən yaralarını sağaldanacan onun ardınca gedir. Son bir neçə yüzilliklərə nəzər salsaq Azərbaycan xalqının taleyində əvəzsiz xidmətləri olan Heydər Əliyev belə tarixi şəxsiyyətlərdəndir. Heydər Əliyev Sovet İttifaqının hüdudları daxilində belə, o qədər də yaxşı tanınmayan Azərbaycan xalqını zaman-zaman ucalara qaldıran və onu inkiaşf etmiş dünya xalqları sırasına gətirən liderdir. Bu tarixi vəzifəni öz xalqını yaxşı tanımadan, onu sevmədən və irəlini görmədən yerinə yetirmək mümkün deyil.
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Xalq məvhumu öz mənası – anlayışıyla təbiətə çox bənzəyir. Belə ki, əgər təbiətə laqeyd olsaq, qayğısına qalmasaq, qorumasaq, əksinə, söküb dağıtsaq, intiqamını heç kəsdən yox, bizim özümüzdən alacaq, nəticədə ağrısını özümüz çəkməli olacağıq! Xalq da belədir, onu anlamadınsa, o da səni anlamayacaq, sevmədinsə, o da səni sevməyəcək. Bir anlıq tarixə nəzər salaq. Son 40 il müddətində Azərbaycan xalqıyla Heydər Əliyevin səmimi dostluğunun, birliyinin, ata-oğul istəyinin şahidi olacağıq… Bu faktdır… Sağlam tarixsə belə faktlara söykənir! Bunu qeyd etməklə biz hər halda tarixin dönə-dönə təsdiq etdiyi həqiqətləri ifadə etmiş oluruq. Bu gün bu sözü demək istəməyənlər də yox deyil, var, ancaq onlar bu tarixi həqiqətlər qarşısında susmağa məcburdurlar. Ona görə ki, tarix güclüdür, yalanları, böhtanları silib atır, haqsızlıqların cavabını özü verir, hər şeyi yerinə qoyur, – duruldur, arada qalır mahiyyət,
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
gerçəklik. Bu isə siyasi dillə desək sağlam ictimai mühitin yaranmasıdır. Xalq – kütlə hələ millət deyil… xalqın özünün yetirdiyi dahilər, xalqın millət olması üçün özlərindən asılı olmadan fəaliyyətdə bulunurlar; çalışırlar, döyüşürlər, işgəncələrə, əzab-əziyyətlərə dözürlər və xalq onların fəaliyyəti nəticəsində özünü dərk edir, layiq olduğu dəyəri-qiyməti anlayır, başını qaldırıb sağını-solunu görür, dostunu düşməndən seçir, bütün bunlar istər-istəməz onu birliyə – bir olmağa səsləyir, maariflənir və inkişafın bütün mərhələlərində nailiyyətlər qazanır! Əslində bu proses bir tarixi şəxsiyyətin adıyla bağlı olur ki, Azərbaycan xalqı da Heydər Əliyevin rəhbərliyi dövründə bu tarixi şəraiti – prosesi yaşadı və yaşamaqdadır. Bu dövr, həm də Heydər Əliyevin dahiyanə siyasi yaradıcılıq tarixinə çevrildi. 1983-cü ilin yayında yazıçı dostlarım Anar və Ə.Əylisliylə Ermənistanın Kalinino rayonunun Qızılşəfəq (Cücəkənd) kəndinə getmişdik. Bu elə zaman idi ki,
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
erməni paxıllığı, erməni deyintisi, yalançı göz yaşları yenə qaynamaqdaydı. Heydər Əliyev Sovet İKP MK Siyasi Bürosuna üzv seçilmişdi. Kalinino rayonunun mərkəzi küçəsindən Siyasi Büro
üzvlərinin sırayla
portretləri asılmışdı. Azərbaycanlılar yaşayan kəndlər bayram içindəydi. Eşitdik ki, ermənilər Heydər Əliyevin portretini cırıblar… Bütün obalara xəbər yayıldı. Bir, deyən kimi qapılar çırpıldı, bütün kənd-kəsək yığışdı və rayona axışdılar! İyirmi il bundan qabağın bu tarixi hadisəsi çoxlarının yadındadır. Moskvadan belə yüksək
dairələri narahatlıqlar bürümüşdü. Bu, bizim Xalqın neçə yüzilliklərdə ilk dəfə olaraq özünü dərk etməyi, cəmiyyətin düşünməyiydi! Yalnız öz hasarının içini, evini-eşiyini yox, bütün kəndi, eli-obanı fikirləşməyiydi. Bir xalqın millət olaraq inkişaf edib təşəkkül tapmağı bu hisslərdən başlayır. www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Bir vaxtlar heç nəyin üstə – bir çəngə otun, bir ovuc torpağın üsütndə dava-dalaş salan kənd camaatı artıq özünün ləyaqətini anlamışdı və bu ləyaqəti qorumaq üçün ayağa qalxmışdı. Bu milli hisslərin oyanması və xalqın ucalmağı idi! Həm də xalqın – bir millət olaraq inkişaf mərhələsinə başlamağı idi. Bu başlanğıcı əslində qarşısıalınmaz təbii hadisələr, proseslər kimi anlamalıyıq. Bu inkişafı görüb vahiməyə düşənlər, gözü götürmə- yənlər meydana çıxdı və ciddi şəkildə mane olmağa başladılar, gizli, açıq mübarizəyə qalxdılar. Azərbaycan xalqına yönəlmiş bu ölüm-dirim mübarizəsi isə birbaşa Heydər Əliyevə qarşıydı və ona tuşlanmışdı. Niyə? Ona görə ki, Heydər Əliyev şəxsiyyəti artıq Azərbaycan xalqıyla bir idi, xalqın bu inkişafı əslində onun uzaqgörən fəaliyyətinin nəticəsiydi, şübhəsiz. Bunu bilənlər, anlayanlar var idi. Mane olmağa çalışırdılar. Xalq böyük şəxsiyyətin çağırışıyla dikəlir, uzaqlara baxır, pisi yaxşıdan, dostu düşməndən seçir, sabaha
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
atacağı addımlarını ölçüb-biçir, daha qətiyyətlə, daha inamla öz yolunu gedirdi. Bu bizim gözümüz qarşısında baş verən, yaşadığımız tarixdir. Biz bu tarixin əzablarla, mərhumiyyətlərlə dolu olduğunu da gördük, xəyanətlərin, satqınlıqların, millət deyə-deyə döşünə döyənlərin əslində yad, ögey, yağı olduqlarının şahidinə çevrildik. Dediyimiz kimi, bu milləti sevməyənlər millətə zərbə vurmaq üçün hər yerdə birinci növbədə Heydər Əliyevi axtardılar. Bilirdilər ki, Heydər Əliyevin çəkdiyi ağrı, əslində Azərbaycan millətinin ağrısıdır, onun büdrəməyi Azərbaycan xalqının büdrəməyidir. Heydər Əliyev bu zərbələrə dözdü, xalqın ağrılarını öz ağrıları kimi yaşadı və tarixi çıxışlarının birində – artıq Müstəqil Azərbaycanın bayrağı önündə dedi: – …Bu vaxta kimi öz xalqımın yolunda heç nəyi əsirgəməmişəm, qalan ömrümü də onun yolunda qurban verməyə hazıram! İnsan hardan və necə tərbiyə olunduğunun fərqinə varmaz. Bunu, tarixi prosesi öz uzaqgörənliyi, dərin zəkası və güclü məntiqiylə xalqın taleyində rolu olan şəxsiyyətlər yerinə yetirirlər. Çoxları gəlib gedər, ən www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
yüksək vəzifələrəcən qalxar, amma xalqın yaddaşında izi qalmaz və yaxud qara ləkələrlə görünər, zaman-zaman üz qaralığı gətirən pislikləri xatırlanar. Necə ki, bütün bunları yaxın zamanlaracan yaşamışıq. Fikir verin, bir millət olaraq bizə dəyən zərbələr Heydər Əliyevin xalqın taleyindən uzaq qaldığı, uzaqlaşdırıldığı zamanlar baş vermədimi? 1988-ci ildə Sovet imperatorluğunun ən uca nöqtəsindən düşmən qüvvənin dediyi: – Heydər Əliyev yoxdur, indi kimi gözləyirsiniz? – ifadəsi yadınızda deyilmi?! Və biz bu tarixi yoxluqda talan olmadıqmı, torpaqlarımız yağmalanıb, insanlarımız yerindən- yurdundan didərgin düşüb, ərazilərimizin 20%- işğal olunub, əhalimizin bir milyondan çoxunun qaçqına- köçkünə çevrilməsiylə nəticələnmədimi?! 1994-cü il oktyabr ayının 4-ü gecəsini xatırlayaq. Azərbaycan dövlətinin və dövlətçiliyinin ölüm-dirim məsələsi həll olunurdu… İllər boyu fürsət axtaran düşmən www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
əllərini içimizə uzada bilmiş, aramızdakı satqınlarla işini qurmuşdu… qarşıda onlara mane ola biləcək bir qüvvə qalmamışdı, hamı, demək olar ki, Heydər Əliyevi meydanda tək qoyub, qaçıb dağılmışdı. O, dahiyanə fəhmiylə vəziyyəti çox düzgün və vaxtında qiymətləndirib, gücünün harda olduğunu doğru anlayıb, xalqa üz tutdu… Gecə yarıydı… Minilliklər boyu xatırlanacaq şərəfli bir tarix! …Əziz həmvətənlərim! Bacılar, qardaşlar! Oğullarım, qızlarım! Vətənimizin üstünü qara buludlar alıb! Dövlətimiz-dövlətçiliyimiz təhlükə altındadır… O gecə əli çatan, ünü yetən hər kəs onun səsinə səs verdi… Ayağı yer tutan yola çıxdı, avtobuslarla, maşınlarla, metro ilə, piyada, ayaqyalın, başıaçıq Prezident Aparatının qarşısına axışdılar… Bir-birini ruhuyla
anlamış, tarixin
bütün
dönəmlərində bir-birinə səmimi, sadiq və həyan olmuş iki qüvvə: Xalq və Heydər qüvvəsi birləşmişdi, bütün www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
təhlükələri, xəyanəti tapdayıb bayrağını yenidən ucaltmağa, dövlətini-dövlətçiliyini qorumağa gəlmişdi. Bu, yazın gəlişi, sellərin oyanması kimi təbii idi. Bunu ancaq təbiət hadisələriylə müqayisə etmək olardı, ona görə də qarşısıalınmaz gücdə idi. Heydər Əliyev bel bağlayıb arxalandığı gücü hiss et- mişdi… 1994-cü il oktyabrın 4-ü gecəsinin ziddiyyətlərlə dolu qoynunda yenidən ucalara qalxmış üç rəngli bayrağımızın fövqündə onun əzablardan, təhlükələrdən sıyrılıb çıxmış, yorğun, amma ümidlərlə, sevgi və istəklərlə dolu, bir az da kövrək səsi eşidildi. ...Əziz həmvətənlərim! Əziz qardaşlarım, bacılarım! Əziz atalar, analar..! Səhərə yaxın idi… Bu, – onun səsinə səs vermiş, Onu meydanda tək qoymamış Xalqına minnətdarlıq çıxışı idi… Xalq münasibətində – yəni nifrətində də, sevgisində də yanılmaz. Onu dəqiq tanıyıb, onun dilində danışıb, onu sevib qoruyanları unutmaz, nəsildən-nəsilə ötürər,
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
qadağalar qoyulsa belə yaddaşında gizləyib saxlayar, ən ümidsiz anında ona ümid bağlayar. Bu, Xalq ömrüdür, xalqın yaşamağıdır! Və Heydər Əliyevin bütün fəaliyyətinin yaddaşlarda qalması dediyim anlayışa, mənaya görə, – Xalqın seçiminə görədir, təsadüfi deyil… Bu gün Azərbaycanda 1960-cı illər sərbəstliyindən, milli oyanışdan, azadlıq duyğularının artmasından söz açanlar var. Haqlıdırlar… Altmışıncı illər o biri onilliklərə bənzəməz. Dərindən izləyib araşdırsaq, demək olar ki, əksər sahələrdə özünə qayıdışın, özünü anlamağın, ədəbi proseslərdəki sətiraltı mənaların, yeni ab-havanın yarandığını görərik. Bakı küçələrində çox zəif halda eşidilən Azərbaycan dilinə yeni münasibətin, yeni, nisbətən canlı səslənmənin şahidi olarıq. Artıq DTK qorxusunu unudub auditoriyalarda milli mənliyimizdən, azadlıq
duyğularından danışan müəllimlərimiz yaranmışdı. Tələbələrin, ümumiyyətlə, ziyalılarımızın birliyini, görüşlərini, anlaşmasını təmin www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
edən çayxanalar aşıb-daşmaqdaydı… Ordan-burdan etiraz səsləri eşidilməyə başlamışdı hətta. Doğrudur, bu ab-hava bütün SSRİ miqyasında hiss olunmaqdaydı. Amma heç kəsə sirr deyil ki, Azərbaycana bu tərkibdə, yəni, o biri respublikalardan seçilən xüsusi baxış və nəzarət vardı. Adətən DTK-ya əksər hallarda Azərbaycan xalqına yad münasibətilə seçilən insanları işə götürürdülər. 60-cı illərdə bu münasibət və tənasüb nisbətən dəyişmişdi… Mən bunun səbəbini çox sonralar anlaya bildim… DTK divarları arasından yayılan qadağalar, yasaqlar, qanlar-qadalar xofu-qorxusu səngimişdi… Elə bil kimsə qapalı bacaları, pəncərələri qapıları aralamışdı, cəmiyyətin düşüncəsinə təmiz hava sızmağa başlamışdı. Bu hava 60-cı illərin tələbə mühitinə öz təsirini daha tez göstərdi… Cənubi Azərbaycan mövzusu qəzet səhifələrində görünürdü artıq. Azadlıq, İstiqlaliyyət sətiraltı mənalarla xatırlanırdı…
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Əsas, düşüncələrə işığın düşməsi idi. Əsas o idi ki, toxum atılsın, atıldısa cücərməli idi. Belə də oldu… 1963-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin II kurs tələbəsiydim. Əksəriyyətimiz rayon və kəndlərdən gəlmişdik. Yadımda deyil, necə seçildik, bir-birimizi necə anladıq. Günlərin birində
ADU-nun 4 nömrəli yataqxanasının bir gizli guşəsində yığışdıq… Hələlik, adsız bir təşkilatın bünövrəsi qoyulurdu. İlk növbədə Güney Azərbaycan məsələsi idi. Çıxış yolları araşdırıldı, daha doğrusu ümidsizliyi qırmaq, Azad olmaq ruhuna böyümək, bir-bir, iki-iki olsa da artıb çoxalmaq üçün addım atmaq, təməl daşı qoymaq. Bir olmağın, birləşməyin əhəmiyyətini və Azadlığın nə olduğunu anlayıb, anlatmaq. Yəni, bu taydan o taya gözləri yaşara-yaşara şeir yazmaq, ağlayıb sıtqamaq bəsdir, iş görmək lazımdır. İkinci məsələ, çox sadəlövh görünsə də, Sovet İttifaqının tərkibindən çıxmaqdan ibarət idi… |