Şakir Musayev

Cinayət mühakimə icraatının  

məhkəmə-tibbi təminatı  

 

189

«ifadələrin yerlərdə yoxlanılması», kimi adlandırılırdı. Prosessual 

nizamlanmanın və hüquqşünas alimlərin fikirlərinin fərqli olmasına 

baxmayaraq, ifadələrin yoxlanılması anlayışı cinayət mühakimə 

icraatı 

təcrübəsində, kriminalistik və 

məhkəmə-təbabəti 

ədəbiyyatlarında çoxdan və möhkəm kök salmışdır. AR CPM maddə 

260-da bu istintaq hərəkətinin kifayət qədər tam nizamlanması öz 

əksini tapmışdır. Onun məqsədi cinayət işi üçün əhəmiyyət kəsb edən 

yeni halların təyininə zərurət kimi müəyyən edilmişdir. 

Hadisə yerinə gedişlə,  şübhəli  şəxsin, təqsirləndirilənin, zərər 

çəkənin və ya şahidin əvvəllər verdiyi ifadələrin yoxlanılması və ya  

dəqiqləşdirilməsi ilə nail olunur. Bu hal istintaq eksperimenti yolu ilə 

ifadələrin yoxlanılmasını bir-birinə yaxınlaşdırır. Lakin istintaq 

eksperimentindən fərqli olaraq, ifadələrin yoxlanılması adından 

göründüyü kimi, yalnız ifadələrin, yəni dindirilmə, üzləşdirmə və ya 

digər şifahi üsullarla alınmış sübutların dəqiqləşdirilməsi ilə keçirilir.  

Ekspert mülahizələrini «hadisə yerinə  çıxış» yolu ilə yoxlamaq 

olmaz. Bunun üçün ən azı müvafiq təcrübi hərəkətlərin keçirilməsi 

(məsələn, istintaq eksperimenti), çox vaxt isə xüsusi təkrar 

tədqiqatların icrası tələb olunur. 

İstintaq eksperimentindən fərqli olaraq, ifadələrin yoxlanılması, 

həmişə ifadələri yoxlanılan şəxslərin iştirakı ilə və bir qayda olaraq, 

onların göstərdikləri hadisənin baş verdiyi yerdə, yaxud ifadələrdə 

iştirak edən real obyektlərdən istifadə etməklə keçirilir. İstintaq 

yoxlanılmasının gedişində  təcrübi hərəkətlərin keçirilməsi də 

mümkündür və onun həcmi məhdud olur.  

İfadəsi yoxlanılan  şəxsin özü yerindəcə istintaqı aparılan 

hadisənin mühit və şəraitini canlandırır. Cinayət işi üçün əhəmiyyəti 

olan  əşya, sənəd və izləri göstərir və müəyyən hərəkətləri nümayiş 

etdirir. İstintaq eksperimentindən fərqli olaraq ifadələrin yoxlanılması 

gedişinə hər hansı bir kənar müdaxilə yol verilməzdir. 

İfadələrin yoxlanılması gedişində cinayət iştirakçıları və şahidləri 

əvvəllər verdikləri ifadələrinə  dəqiqləşdirmə  və düzəlişlər edə 

bilərlər. Canlandırma yolu ilə, ifadələrin, cinayətin baş verdiyi yerdə 

faktiki  şəraitlə  və etibarlılığı  şübhə doğurmayan hallarla uyğunluğu 

təyin edilir.  

---