Collection b

MAY 
2023
ISSN: 2181-3558
 
36 
INTEGRATSIYALASHGAN TA’LIM VA TADQIQOTLAR JURNALI 
JOURNAL OF INTEGRATED EDUCATION AND RESEARCH
nazariyaga qiziqish so‘na boshladi. P. Y. Galperin yana bir motivatsiya - 
bosqichini joriy etishni zarur deb hisobladi, uning vazifasi muvaffaqiyatli o‘qitish 
uchun zarur ijobiy motivatsiyani yaratishdan iborat edi. P. Y. Galperinning 
nazariyasi talabalarda kimyo fanini o‘rganishda ifodalangan motivatsiya mavjud 
bo‘lgandagina mukammal ishlagan va talabalarda o‘rganish uchun 
motivatsiyaning yo‘qligi deyarli ijobiy natija bermagan. Muammo shundaki, 
faoliyatning motivatsion imkoniyatlari faoliyatning o‘zi uchun katta emas, shuning 
uchun bu nazariya ta’lim olishga ma’no bera olmagan.
A. A. Verbitskiyning kontekstual yondashuvini va belgili-kontekstual 
ta’limot nazariyasini qo‘llanilganida vaziyat tubdan o‘zgaradi. Mazkur nazariya, 
psixologiyada rivojlangan o‘qitishning faoliyat nazariyasiga; faol ta’limotning 
shakl 
va 
turli-tuman 
usullardan 
foydalanishning 
tajribasini 
nazariy 
umumlashtirilishiga; talabani bo‘lajak kasbiy faoliyatining subyektli va ijtimoiy 
kontekstlarini uning o‘quv faoliyati jarayoni va natijalariga ma’no-mazmunini 
shakllantiruvchi ta’siriga asoslanadi. 
Hozirgi vaqtda uning nazariy apparati ham A. A. Verbitskiy ishlarida, ham 
uning maktabi ishlarida yetarli darajada batafsil ishlab chiqilgan[5]. So‘nggi 
yillarda, ushbu nazariyani foydalanayotgan yoki unga murojaat qilayotgan 
mualliflar ilmiy nashrlar soni keskin oshib ketmoqda.
OTM bitiruvchisining fan bo‘yichaa kompetensiyasiga qo‘yiladigan asosiy 
talablarni belgilovchi muhim meyoriy hujjatlardan biri professiogrammadir. 
Prfessiogramma bitiruvchining vazifa va funksiyalarini aniqlashtiruvchi hamda 
malakaviy xususiyatlarini belgilovchi meyoriy hujjat hisoblanadi. Kimyo 
o‘qituvchilari uchun ishlab chiqilgan professiogrammalarning eng keng tarqalgan 
namunasi A.D. Smirnov va I.L. Drijun [7] tomonidan ishlab chiqilgan. Shunisi 
ham borki, kimyo fani o‘qituvchining professiogrammasi faqat fan bo‘yicha tor 
doiraga mo‘ljallangan. Xususan:
-o‘qituvchi faoliyati keng qamrovli va umumlashgandir (ya’ni integrativ va 
sintetikdir);
-umumlashtirilgan malaka va yuksak darajadagi ko‘nikmalar ushbu darajaga 
muvofiq keluvchi kasbiy faoliyatni tashkil etish modellari orqali boshqarilmaydi;
-bitiruvchilarning kompetentlik darajasini belgilovchi malaka, ya’ni moddalar 
va ularning xossalarini tavsiflashdek muhim malaka ko‘plab nisbatan sodda va 
ahamiyatsiz malaka va ko‘nikmalarga bo‘lib tashlanadi (ya’ni kichik tashkil 
etuvchilarning yig‘indisi sifatida qaraladi).[9] 
Shunday qilib, OTMlar bitiruvchilarini kompetentli darajada tayyorlash 
vazifasiga qo‘yiladigan talablar oddiy amaliy jarayonlar emas, balki mufassal tafsif 
etilgan ko‘pkomponentli murakkab malakalar, mazkur malakalar asosidagi faoliyat 
modeli asosida bajariladi.
Xulosa va takliflar (Conclusion/Recommendations). 
Tizimli -tuzilmaviy, faoliyatli va simmetrik ko‘rinishlarga ajratish asosida 
ta’lim berish metodikasi OTMlar talabalarida moddalar va ularning xossalari 

---