EMİN ABİD GÜLTEKİN’İN ŞİİRLERİNDE VATAN, MİLLET VE İSTİKLAL İlkin GULUSOY Doç. Dr.
Orcid id: 0000-0002-0768-9803
Habibe AY Yüksek Lisans Öğrencisi
Orcid id: 0000-0003-3330-3684
Kafkas Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, Kars, Türkiye
Özet. Azerbaycan Edebiyatının istiklâl şairlerinden olan Emin Abid Gültekin, yazmış olduğu eserleri
ile Sovyet yönetimine tepkisiz kalmamış, kalemiyle adeta savaş açmıştır. Abid’in milli tefekkürle yazmış
olduğu şiirlerinde özellikle hürriyet, istiklal, vatan, bayrak temalarının tesiri yoğun bir şekilde
hissedilmektedir. Sovyet rejiminin Azerbaycan’da yer edinmesini, yönetimde söz sahibi olmasını kesin bir
biçimde reddeden Abid, kaleme almış olduğu yazılarında milliyetçi bir duruş sergileyerek Azerbaycan’ın
bağımsızlık ruhuna uygun eserlerle ülkesinin içinde bulunduğu durumu, ülkesine karşı olan bağlılığını ve
hürriyete duyduğu özlemini anlatmaya gayret göstermiştir.
Çalışmada Emin Abid Gültekin’in vatan, millet ve istiklal uğruna verdiği mücadeleden
bahsedilmektedir.
Anahtar Sözcükler: Emin
Abid Gültekin, Edebiyat, Şiir, Vatan, Millet, İstiklal
Giriş Zeynelabidin Mütteliboğlu Ahmedov 2 Kasım 1898’de Azerbaycan’ın Bakü şehrinde doğmuştur. İlk
eğitimini annesi Reyhan Hanım’ın kadınlar ve çocuklar için açtığı kursta almış, daha sonra Bakü’deki III.
Aleksandr Erkek Lisesinde devam etmiştir. Burada eğitim aldığı zamanda Abid, Abid Mütelliboğlu, Abid
Mütellibzade, Gozgurab Bey gibi imzalarla şiir, hikâye ve makaleler yayımlamıştır. Daha sonra makalelerde
ve resmi belgelerde “Emin Abid” imzasından istifade etmiştir. İsminin önüne “Emin” adını koymasının
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mehmet Emin Resulzade’ye olan saygısından ileri geldiği öne
sürülür (Bkz. Hüseyinoğlu, 2002: 254; Ahmedov, 2007: 4). Adı Zeynalabdin olsa da, “Mekteb” dergisinde
Abid imzası ilə makale ve şiirler yayımlatması onun gelecekte de resmi belgelerde adının Abid şeklinde
yazılmasına sebep olmuştur (Ahmedova, 2022: 36).
1918’de İstanbul’a giden Abid, Darülmuallimin’de öğrenim görmüş, 1921’de eğitimini tamamlayarak
Bakü’ye dönmüştür. Fakat Bakü’de karşılaştığı manzara iç açıcı olmamıştır. Sovyet hükümetinin
Azerbaycan’da başa geçmesinden sonra Azerbaycan halkının kendi milli değerleri, sanatı ve edebiyatı bir
takım yenilikçi düzenlemeler adı altında yok edilmeye başlanmıştır. “Birkaç ay sonra tekrar İstanbul’a dönen
Abid, burada, bağımsızlık ateşini yakan Mehmet Emin Resulzade’yle gönül birliği yaparak mücadelelerini
içtimaî ve siyasi mazmunlu şiirler ve makaleler yoluyla anlatmaya başlar. Bu şiirler önce Yeni Kafkasya
dergisinde yayımlanır, daha sonra 1928’de “İstiklal Uğrunda” mecmuasında, 1948’de “Buzlu Cehennem”