Conference Paper · March 023 citations reads 163 authors

Asparokos
“Bu qanunları çarın vəzirləri Mutak, Tirazd, Asparokos, Şama, Bakur, Ratan, Arğeş, 
Girdimanın sahibi Cəsur Vardan, Xurs, Bermusan, Xosken, patriarx Pivroq və Albaniyanın bütün əsilzadələri 
qol çəkdilər və qanunları Albaniya çarı Vaçaqan öz möhürü ilə təsdiq etmişdir” [9, 125]
 .
“Asprakos (Albaniyada feodal adı, V əsr) adının sonundakı “os” şəkilçisi erməni dilinə yunanlardan 
keçmiş adlıq hal şəkilçisidir. Asprak və Asparux türk adının ermənicə yazılışıdır. Asparux (Bolqar 

---

The XXXVI International Scientific Symposium "Multidisciplinary Studies of the Turkish World" 
The 25
th
 of March 2023 ISBN: 978-605-72481-0-7 Eskishehir / Türkiye 
 
---68--- 
hökümdarları Asparux,VII əsr) “aspar” və “uk” hissələrindən ibarətdir; aspar titul bildirən sözdür - qədim 
türklərdə İşbari xan; uk-oğul, varis deməkdir” [14, 383]. 
Z.Budaqova və T.Hacıyevin “Azərbaycan dili kitabı”nda diqqəti cəlb edən bir məqama rast gəlirik: 
“Asparoq / İşparoq- II əsrdə sarmat sərkərdələrinin adı, etnik mənşəyinə görə skif sayılı [6,129]. 
N.A.Baskakova görə, söz bu hissələrdən ibarətdir: eş / es (dost, yoldaş)+börü (canavar) və yəqin ki, +oq 
(Баскаков, 1985: c.29).Yenə N.A.Baskakova müraciət edək: 
apraksa 
türk sözü olan 
apuraq/apuran
kəlmələrindən ibarət olub üç mənası var.1)sakit, diqqət; 2) dişsiz 3) ədəbaz sözləridir[1,95]. Hacıyev T. yazır: 
Budaqov L. “Türk-tatar dillərinin müqayisəli lüğəti” kitabında bu sözün qazax və qıpçaq dillərinə aid olduğunu 
qeyd edir.[5, 12] 
Bütöv halda bu ad türk sozü olan “es” yəni ağıl, dərrakə mənasını verən Esbiroq kimi səslənmişdir. 
Birok isə “yalnız biri” ümumi mənasının (yalnız ağıllı) kimi tərcümə olunan bir sözdür. Bu ad Şimali 
Dağıstanda avar xanının adı Asparux ilə müqayisə oluna bilər [108,s.464]. Bir başqa mənbədə isə “Asparoğ / 
İşbaroq - II əsrdə sarmat sərkərdəsinin adıdır. O, etnik mənşəyinə görə skif sayılır”[10,80] N.A.Baskakova 
görə söz bu hissələrdən ibarətdir: “eş/es (dost, yoldaş) + börü (canavar) və yəqin ki, + oq” [1,30] yəni adın 
birinci komponenti “dost” və “yoldaş” sözlərindən, ikinci komponenti isə “canavar” sözündən ibarətdir. Lakin 
burada canavar – “vəhşi heyvan” mənasında deyil, igid türkləri təmsil edən “boz qurd” mənasında verilmişdir.
Oq/ög qədim türkcə “ana”, “doğma” deməkdir (Древнетюркский словарь, 1969: s.108). “Qədim türk 
lüğəti”ndə isə “oq” kök morfeminin bir neçə mənası verilmişdir: 1) özül, dayaq; 2) mirasın 3) təsdiq - ayrılma 
anlamı verən ədatdır və s. [2, 369] .Belə qənaətə gəlirik ki, “oq” kök morfeminin mənası “möhkəm dayaq” 
anlamını verir. Yəni möhkəm, etibarlı, dost (türk olan dost) deməkdir. “Asprakos (Albaniyada feodal adı, V 
əsr) adının sonundakı “os” şəkilçisi erməni dilinə yunanlardan keçmiş adlıq hal şəkilçisidir. Asprak və Asparux 
türk adının ermənicə yazılışıdır. Asparux (Bolqar hökümdarları Asparux,VII əsr) “aspar” və “uk” hissələrindən 
ibarətdir; aspar titul bildirən sözdür - qədim türklərdə 
İşbari xan
;
 uk
-oğul, varis deməkdir [14, 383]. Deməli, 
Asparoks