Çukurova üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İKTİsat anabiLİm dali

y
A
d
w
g
g
g
g
b h
b
ah
b
=
+
+
-
+
-
 
 
Eğer 
h >0  iken 
(1
)
h
b
-
  DYY’ler  beşeri  sermaye  stoğunda  dolayısıyla  fiziksel 
sermaye  ve  çıktı  esnekliğininde  pozitif  etki  yaratarak  olumlu  dışsallık  yaratacaktır.  
Diğer  bir  ifadeyle  yurtiçi  yatırımlar  ile  yabancı  yatırımlar  arasında  tamamlayıcılık 
ilişkisi ortaya çıkacaktır. 
 
Mello  fayda  maksimizasyonunu  kullanarak  gerçekleştirdiği  DYY’lerin 
ekonomik  büyüme  etkisi  hesaplamasında,  arz  odaklı  büyüme  hesaplamasına  ev  sahibi 
ülkedeki  talep  yapısı  ve  tüketici  davranışlarını  da  dahil  ederek  büyüme  hesaplamasına 
farklı bir bakış açısı getirmiştir. 

---

 
 
124 
 
0
( )
t
t
Max
u c e dt
¥
-
=
ò
l
 fayda fonksiyonu, 
l =  faydasını  maksimize  eden  tüketicinin  zaman  tercihi  oranı,  yani  bugün  yapacağı 
tüketimi gelecekteki yapacağından üstün tutma oranı,   
C= özel tüketim, 
                        
(1
)
(1
)
d
w
k
Ak
k
c
b h
b
ah
b
°
+
-
-
=
-                    
(0) 0
d
k
³
 
U(c)= ln c tüketimin büyüme oranı varsayarsak, 
(1
) 1
(1
)
/
(1
)
d
w
C
C
A
k
k
b h
b
ah
b
b h
b
°
+
- -
-
=
+
-
-  
1
h =
 olduğunu varsayarsak 
(1
)
1
b h
b
+
-
=
 
(1
)
/
w
c c
Ak
a
b
°
-
=
- l  
(1
)
lim
kw
w
Ak
a
b
-
®¥
> l  denklemde  sermayenin  marjinal ürünü olarak gösterilen  l ve uzun 
dönemli büyüme oranı DYY stoğu ile pozitif yönlü bir ilişkiye sahiptir. 
 
Uzun  dönemli  büyüme  oranı,  tüketicinin  zaman  tercihine,  yurtiçi  sermayenin 
verimliliğine,  yurtiçi sermaye stoğu ile  yerli ve yabancı teknolojilerin sermaye  stoğunu 
uyarma yönündeki tamamlayıcılık ilişkisine bağlı olacaktır.  
 
L.  R.  DE  Mello’nun  (1999)  bir  diğer  çalışmasında  ise,  1970-1990  Döneminde 
OECD  ve  OECD  dışı  olmak  üzere  32  ülke  için  panel  data  ve  zaman  serisi  analizi 
kullanarak  DYY’lerin  ev  sahibi  ülke  ekonomisi  üzerindeki  sermaye  birikimi,  çıktı  ve 
toplam faktör verimliliğini arttırmadaki etkisi araştırılmıştır. 
 
Zaman  serisi  analizinde  içsel  büyüme  teorisinde  savunulan  faktör  birikiminin 
hasılada  sürekli  ve  kalıcı  artışlar  yaratacağı  görüşünün  ortaya  çıkardığı  doğrusallık 
hipotezinden  (linearity  hypothesis)  yola  çıkılarak,  büyüme  içsel  olarak  belirleniyor  ise 
uzun  dönem  ekonomik  büyümenin  DYY’ler  tarafından  oluşturulan  dışsallıklar 
vasıtasıyla sabit bir değere yakınlaşmayacağı varsayımını test etmek için Dickey-Fuller 
eşitliği kullanılmıştır. 
0
1
1
( )
(
1)
(
)
( )
i
m
n
i
i
i
j
i
i
i
j
g t
g t
g t
j
e t
a
a
a
=
=
D
=
+
- +
D
- +
å
å
  
w
k
=Ev sahibi ülkedeki sermaye birikimi, 
w
i
k
=
 
i
g
FDI
=
 
i
g
i
=
’nin büyüme oranı 

---

 
 
125 
 
 
Uygulama  sonucunda  OECD  ülkelerinde  DYY  ve  sermaye  birikimi 
arasında  içsel  büyüme  teorisi  çerçevesinde  doğrusal  bir  ilişki  bulunmazken,  OECD 
grubu  dışındaki  ülkelerde  böyle  bir  ilişkinin  varlığı  ortaya  çıkmıştır.  Tek  değişkenli 
VAR modelinde ise, analizdeki bütün ülkeler için hasıladaki büyüme, sermaye birikimi 
ve  DYY  serileri  I(0)bulunarak  büyümeyi  arttırıcı  bir  sermaye  ve  DYY’nin  kalıcı  veya 
sürekli etkilerinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. 
Panel  veri  analizinde  hem  OECD  hem  de  OECD  grubu  dışındaki  ülkelerde 
DYY’lerin  ev  sahibi  ülkedeki  yurtiçi  yatırımlarla  tamamlayıcı  ilişki  içerisinde  olduğu 
ve büyümeyi arttırıcı etki sağladığı gözlenmiştir. 
Zaman serisi analizi ile panel veri analizi sonuçları arasındaki farklılığın nedeni, 
zaman  serilerinde  hata  terimi  ile  bağımsız  değişkenler  arasında  korelasyon  ilişkisinin 
ortaya çıkmasına  bağlanmaktadır. Ayrıca panel veri regresyonu uygulamada  baz alınan 
ülkeye ilişkin faktörlere yer vermesi nedeni ile daha güvenilir sonuçlar elde edilmesine 
yardımcı olmaktadır.   
DYY’lere  yönelik  bir  çok çalışmada  yatay veri seti  ve zaman serileri  yaklaşımı 
kullanılmasına  karşın  panel  data  analizinin  kullanılması  uygulamadan  daha  gerçekçi 
sonuçlar  elde  edilmesine  yardımcı  olmaktadır.  Çünkü  panel  data  analizi,  yukarıdaki 
çalışmada  da  ifade  edildiği  üzere  DYY’leri  açıklayan  makroekonomik  değişkenler 
kadar  endüstri  yapısı  ve  sahiplik  yapısı  gibi  endüstriye  yönelik  faktörlerinde 
uygulamaya dahil edilmesine de imkan tanımaktadır. 
İngiltere’nin  yiyecek  sektörü  üzerinde  1982-1991  dönemi  için  Gıulıettı, 
Mccorrıston  ve  Osborne,  (2004)  tarafından  yapılan  uygulamada  ülkenin  söz  konusu 
sektörüne  ilişkin  çıktı  miktarının  önemli  bir  kısmı  yabancı  yatırımcılar  tarafından  
gerçekleştirildiği  ortaya  çıkarken  sahiplik  yapısı  ve  endüstri  yapısına  ait  değişkenlerin 
açıklama  gücü  %40’larda  iken,  makroekonomik  değişkenlerin  açıklama  gücü  yalnızca 
%10’dur.  Buradan  çıkan  sonuç,  panel  data  metodu  açıklama  gücü  yüksek  olduğundan 
daha gerçekçi  sonuçlar alınmasına yardımcı olmaktadır. 
Kang,  Du,  Bhatia,  Fried  ve  Liushits  (2005),  tarafından  yapılan  çalışmada  DYY’ler  ile 
ev  sahibi  ülkelerin  ekonomik  büyümesi  arasındaki  ilişki  araştırılmıştır.  Uygulamada 
1981-2000 yılları arasındaki döneme ilişkin olarak DYY, enflasyon, kamu harcamaları, 
ticari  açıklık,  yurtiçi  yatırımlar,  okullaşma  oranı,  özel  kredi,  ve  bir  önceki  yıla  ait 
GSYİH  değişkenlerine  yönelik  veriler  kullanılmış  olup,  yapılan  uygulama  dahilinde 
DYY’lerin  ev  sahibi  ülke  ekonomisi  üzerinde    herhangibir  büyüme  yaratıcı  etkisi 
gözlenmemiştir.  

---

 
 
126 
 
 
Shiong (1997), tarafından Malezya ekonomisindeki imalât sanayine yönelik 9 alt 
üretim  dalındaki  DYY’lerin  ülkenin  ekonomik  performansı  üzerindeki  etkisi,  fayda 
maliyet analizi  ile araştırılmıştır. Uygulamada DYY’lerin Malezya ekonomisi üzerinde 
hem  negatif  hem  de  pozitif  etkisi  gözlenirken,  pozitif  etkisinin  daha  ağırlıklı  olduğu 
sonucuna  ulaşılmıştır.  Dolayısıyla  bu  çalışma  DYY’lerin  GOÜ’lerin  ekonomik 
kalkınmasında pozitif etkiye sahip olduğu görüşünü desteklemektedir.