Onomastika, Dialektologiya, Etimologiya çiklər müasir tuvalıların ulu babalarıdır (20, s. 394).
Məlum olmayan hadisələrlə əlaqədar olaraq, Yenisey çayının
hövzələrində yaşamış çik tayfasının müəyyən hissəsinin Cənub-
Şərqi Avropaya, sonralar isə Cənubi Qafqaza gəlməsi ehtimal
olunur. Çik tayfası hazırda Tuva ərazisində yaşamaqdadır (30,
s. 130). XIX əsrin II yarısında Yelizavetpol (Gəncə) quberniya-
sının Qafqaz qəzasında (indiki Ermənistanın İcevan rayonunda)
kənd adı. Abaciki – Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Qazax
qəzasında (indi Qazax rayonunda) dağ adı (6, s. 119). Tiflis qu-
berniyasının Tioneti qəzasında kənd adı, Tiflis quberniyasının
Sıqnax qəzasında dağ adı (7, s. 113) vardır. Araşdırmalar göstərir
ki, bu toponimlər «El-i Cik», yəni «Çik eli (tayfası)» adının təhrif
edilmiş formasıdır. Yenisey və İrtış sahillərində yaşamış qədim
türk mənşəli Cik tayfası VI-VIII əsrlərdə Türk xaqanlığına daxil
idi. VIII əsrdə ciklər İrtiş boyunda kaymak-qıpçaqlara qarışmış-
dır (28, s.52).
Çigil. Türk boylarından biri olan çigillərin adına Moyun çor
abidəsində (35) rast gəlirik. Bu etnonim Çigil tutuk antroponimi-
nin tərkibində də işlənmişdir. Abidədə təsvir edilən hadisələrin
gedişindən aydın olur ki, həmin dövrdə çigillər, Yenisey çayının
sahillərində Abakan ətrafında yaşayırdılar.
Çigil etnoniminə M.Kaşğari «Divan»ında da rast gəlirik.
O göstərir ki, çigillər üç boydan ibarətdir: birinci köçəri həyat
tərzi keçirərək Kuyasda yaşayır, ikinci boy Talas yaxınlığında
məskunlaşmışdır, üçüncü qəbilə Kaşqarın bir neçə kəndini əhatə
edir. M.Kaşğari çigil etnoniminin mənşəyi ilə bağlı bir rəvayəti də
qələmə almışdır. Rəvayətdə göstərilir ki, Makedoniyalı İsgəndər
Arqu ölkəsinə yürüş edən zaman çox yağış yağmış, yollar çamur
içində qalmış, yerimək çətinləşmişdi. Bunu görən hökmdar in çe-
gil əst (bu nə palçıqdır?) demiş, orada bir qala tikilməsini əmr
etmişdir. Qala ucaldılmış, adına Çigil deyilmişdir. Bundan sonra
