D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya
Yüklə 2,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Pedaqogika, Fəlsəfə, Psixologiya
göstərir ki, Təbərinin yazdığına görə Həzrəti Nuh Peyğəmbərin oğlu türklərin ulu babası hesab edilən Yafəs türk xalqına yağış yağdıran yada daşı vermişdir. Başqa bir rəvayətdə isə həmin da- şın türklərə Həzrət İbrahim pyeğəmbərdən miras qaldığı bildiri- lir. Türklərin cadu daşı vasitəsilə yağış yağdırdıqları barədə məlumat verən müəlliflərdən biri də X əsrdə yaşamış məşhur alim Əl-Fəqih Əl-Həmədanidir. O, ərəb dilində qələmə aldı- ğı «Ölkələr haqqında xəbərlər» adlı kitabında «Türklər, onla- rın ölkəsi və bu ölkədəki möcüzələr haqqında» maraqlı fikirlər söyləyir. O, göstərir ki, Türklər ölkəsində möcüzələrdən biri də onların daşların köməkliyi ilə istədikləri vaxt yağış, qar, dolu yağ- dırmaq, təbiəti dəyişdirmək qabiliyyətinə malik olmasıdır. Müəllifi məlum olmayan XIII fars dilində qələmə alınmış «Dünyanın qəribəlikləri» adlı kitabda da maraqlı bir fikir var: «Deyirlər ki, Ərdəbildə böyük bir daş düşdüyü zaman bu daşı şəhərdən kənara çıxarırlar və o saat da yağış yağır. Onu yenidən şəhərə qaytaranda yağış kəsir». Mənəvi tərbiyənin ən mühüm vasitəsi hesab edilən tari- xi abidələrimizdə nəğmələr, inanclar, alqışlar, müqəddəs ocaq yerləri- Haça qaya, Baba dağ həmişə insanların ümüd, inam yeri olub. İbtidai insanların, qədim türklərin müqəddəsləşmiş ocaq yerləri Orxon-Yenisey, «Avesta», «Kitabi-Dədə Qorqud» nişanələridir. Bu daşlaşmış abidələrin köklərinin ən azı Eneo- lit dövrünə gedib çıxdığını sübut edən poetik nümunələr vardır. Bu o deməkdir ki, Azərbaycanda türk xalqı Eneolit dövründə yəni 6-8 min il öncədən məskunlaşmış, böyük mədəniyyəti, ağız ədəbiyyatı, mənəviyyatı, musiqisi, incəsənəti, milli adət-ənənəsi ilə boy atıb inkişaf etmişdir. Yaşı minilliklərlə ölçülən şifahi xalq ədəbiyyatımızın, Orxon-Yenisey abidələrinin tarixi də Qobustan- da daşlaşmış təsviri incəsənətimiz və rəqs mədəniyyətimiz qədər |