DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI Ağ V (Çəmbərək) – mələfə, döşəkağı
Ağ VI (Ağbaba, Çəmbərək) – qadın və kişi tumanının paçası-
na verilən, artırılan əlavə parça (7, səh. 35) – Ağ sözünün leksik
mənası ilə bağlı prof.H.Mirzəyev yazır: “Yazılı mənbələrdən ay-
dın olur ki, “axta” sözü ilə “ağ-a: ğ “ağ” sözü iki budun, iki pa-
çanın arası, iki bud, iki paça arasındakı sahə, zolaq, tumanın, alt
paltarın arası, ortası çıxıntı, çiv, paza oxşar çıxıntı, çaladakı çıxın-
tı mənasında işlənmişdir. Müasir dilimizdə olan “ağ ət”, “tumanın
ağı”, şalvarın ağı” sözü də həmin ağ sözü ilə bağlıdır”. (8, səh.70)
Şərq qrupu dialekt və şivələrində konkret olaraq Xaçmaz
şivələrində ağ sözü ağ eləmək formasında işlənir. Məsələn,
Sən lap ağ elədin. Ağ sözü bu nümunədə hər hansı bir məsələni
həddindən artıq şişirtmək və yaxud həddi aşmaq mənasında
işlənmişdir. Fikrimizcə, “Orxon Yenisey”də işlənən yüksəlmək,
qalxmaq mənasında işlənən ağ sözü Xaçmaz şivəsində ağ etmək
formasında yəni şişirtmək, böyütmək mənasında qorunub saxlan-
mışdır.
Ehtimal etmək olar ki, ağuş (qucaq) sözü də məhz ağ
sözündən (yüksək mənasında) törəyərək müasir ədəbi dilimizdə
işlənməkdədir.
Ağıl. Bu sözə Talas abidələri VI abidədə yaxınlaşmaq, sıx-
laşmaq mənasında rast gəlirik. Dialekt və şivələrimizdə isə ağıl
sözünün mənası aşağıdakı şəkildədir.
Ağıl (Balakən, Biləsuvar, Cəbrayıl, Şirvan, Şəki, Zəngilan) 1.
yayda mal-qara saxlamaq üçün ətrafı hasarlanmış üstü açıq yer,
2. qışlaqda qoyunlar üçün qamışdan tikilmiş yer, 3.Tövlə (6, səh.
14)
Fikrimizcə, hazırda dialektlərimizdə işlənən ağıl sözü-
nün əsasında abidədə təsadüf edilən ağıl dayanır. Dialekt və
şivələrimizdə işlənən “ağıl”da saxlanılan mal-qara və ya xır-
