D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya

Pedaqogika, Fəlsəfə, Psixologiya
Ötükən ormanında yabançılar yox! 
El tutulacaq yer Ötükən ormanıdır...” [3, 111].
Türk  öz  anası,  bacısı,  xatunundan  onların  şərəfli,  ağıllı, 
özlərinə arxa-dayaq olmasından qürur duyur.  Türk millətinin qa-
dınının – ağıllı, dövlət işlərinə öz uzaqgörən məsləhətləri ilə da-
yaq olmasından qürur duyduğuna aşağıdakı fikirlərdə rast gəlirik: 
Belə ki, Bilgə xaqan anasının timsalında türk qadınına belə qiymət 
verir: “Tanrının Umay qədər gözəl və yaxşı yaratmış olduğu anam 
xatununun arzusu ilə dövlətinin onun xoşbəxtliyinin rəmzi olaraq 
kiçik qardaşım Kül Tigin adını aldı” [3, 115]. Türk qadınını başı-
nın tacı hesab edirdi, həyatının mənası olan igidliyi, qəhrəmanlığı, 
vətən  döyüşkənliyi,  şücaəti  ilə  onu  eyni  qiymətləndirirdi. 
Təsadüfi deyildir ki, çox kiçik mətnli epitafilərinin məzmunu ilə 
tanış olduqca görürük ki, türk ən çox qürur duyur ki, igid olub, 
döyüşkən olub, cəsur olub, şücaət göstərib, düşmənə itki yaşadıb 
və kədərlənir ki, qürur duyduğu xatunundan, anasından ayrılır.
Xüsusən  də,  60-a  yaxın  olan  Yenisey  abidələrində  hər 
şəxsiyyətə  aid  epitatinin  çox  kiçik  həcmli  məzmununda  bu 
fikirlərə rast gəlinir: “... igid bayraq tutandım, igidliyindən doyma-
dım, sarayda xanımımdan, yalnız (təkcə) qızımdan doymadım [1; 
245], “...Yerdəki varlığımdan (mövcudluğumdan), igidliyimdən 
doymadım.  Ox  atmaqda  igid  idiniz,  güləşməkdə  güclü  idiniz...
Adətlərimdən... ləyaqətimdən ayrıldım” [1; 266], “...İgidliyi olsa, 
xalq  qüdrətli  xalqdır.  İgid  adım  ərən  Uluğ.  Şücaətli  batıram...
Sarayda  yoldaşımdan,  xanımımdan  ayrılaraq  getdim  (öldüm). 
Mən...xalqımdan doymadım” [1; 269].
“Orxon-Yenisey abidələrindən o da məlum olur ki, türk həm 
də  bilikli,  savadlı,  müdrik  adamlarından  qürur  duyur.  Bu  fikir 
özünü  abidələrdə  belə  göstərir:  “...Xaqan  atalarım  Bilgə  (alim) 
imiş,  buyruqquları  (vəzirləri)  da  alim  imiş...  milləti  də  doğru 
imiş...onun üçün eli qorumuşlar...” [3; 113].

---

236