D. Q. Usmanova buxgalteriya hisobi o‘quv qo‘llanma samarqand – 2020

Asosiy vositalar eskirishini hisobga oluvchi schyotlar (0200)ning bog‘lanishi

T/

Schyotlarning

Xo‘jalik muomalalarining mazmuni

bog‘lanishi

r

Debet

Kredit

Asosiy, yordamchi

ishlab

chiqarish

va

xizmat

2010, 2310,

1

ko‘rsatuvchi xo‘jaliklarda foydalanilayotgan asosiy

0211-0299

vositalarga eskirish hisoblash

2710

Umumishlab

chiqarish

maqsadida

2

foydalanilayotgan

asosiy

vositalarga

eskrish

2510

0211-0299

hisoblash

3

Savdo

korxonalarida

foydalanilayotgan

asosiy

9410

0211-0299

vositalarga eskirish hisoblash

4

Ma’muriy

maqsadlar

uchun

foydalanilayotgan

9420

0211-0299

asosiy vositalarga eskirish hisoblash

Quyidagi

maqsadlarda

foydalanilayotgan

asosiy

vositalarga eskirish hisoblash:

a) yangi turdagi mahsulotni ishlab chiqarish uchun

mo‘ljallangan ishga tushirish ishlarida;

5

b) umumiy yoki yakka tartibda ishlab chiqarishga

9440

0211-0299

mo‘ljallanmagan yangi

texnologik

jarayonlarni

o‘zlashtirishda;

v) qazib chiqaruvchi tarmoqlardagi tayyorgarlik

ishlarida.

6

Ishchi xayvonlarga eskirish hisoblash

2010, 2310

0270

7

Ko‘p yillik o‘simliklarga eskirish hisoblash

2010

0280

8

Joriy

(qisqa muddatli)

ijaraga

berilgan

asosiy

9430

0220-0299

vositalarga eskirish hisoblash

Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo‘yicha olingan

9

asosiy vositalarni xususiy asosiy vositalar tarkibiga

0299

0211-0290

o‘tishi natijasida ularga hisoblangan eskirish

summasini o‘tkazish

147

	Uzoq muddatli ijara shartnomasining muddati
10	tugagandan keyin ijaraga beruvchiga qaytariladigan	0299	0310
	asosiy vositalarning eskirishni hisobdan chiqarish
	Asosiy vositalarning eskirishini qayta baholash:
11	a) qiymati oshirilganda	8510	0211-0299
	b) qiymati kamaytirilganda	0211-0299	8510
	Asosiy vositalarni tugatish, sotish, tekinga berish,
	ustav kapitaliga ulush sifatida berish, uzoq muddatli
12	ijaraga berish, kamomad yoki buzilish natijasida	0211-0290	9210
	ularga haqiqatda hisoblangan eskirishni hisobdan
	chiqarish

5-son BHMSga muvofiq, asosiy vositalar bo‘yicha amortizatsiya summasi quyidagi usullardan birini qo‘llash yo‘li bilan hisoblanishi mumkin:

1. 
   eskirishni bir tekisda (to‘g‘ri chiziqli) hisoblash;
   

2. 
   eskirishni bajarilgan ishlar hajmiga mutanosib ravishda hisoblash (ishlab chiqarish usuli);
   

3. 
   ikki karrali amortizatsiya me’yori bilan kamayib boruvchi qoldiq usuli;
   

4. 
   yillar yig‘indisi usuli (kumulyativ usul).
   

Eskirishni bir tekisda (to‘g‘ri chiziqli) hisoblash usulining mohiyati shundan iboratki, asosiy vositalarning amortizatsiyalanadigan qiymatidan kelib chiqib, ularning foydali xizmat qilish muddati davomida eskirish bir tekisda va teng ulushlarda hisoblab boriladi. Ushbu usulga muvofiq, asosiy vositalar obektining amortizatsiyalanadigan qiymati uning foydali xizmat muddati davomida tegishli xarajatlarga bir maromda (tekisda) olib boriladi (taqsimlanadi). Mazkur usul bo‘yicha amortizatsiya qilish me’yorining miqdori foydali xizmat muddatining davomiyligiga bog‘liq bir davr uchun amortizatsiya ajratmasi summasi amortizatsiyalanadigan qiymatini obekt foydalaniladigan hisobot davrlari soniga bo‘lish yo‘li bilan hisob-kitob qilinadi.

Eskirish hisoblashning bir tekisda (to‘g‘ri chiziqli) hisoblash usulida amortizatsiya ajratmalarining yillik summasi asosiy vositalar obektining

148

boshlang‘ich (qayta tiklash) qiymatidan uning tugatish qiymatini ayirish orqali va mazkur obektning foydali xizmat muddatidan kelib chiqib aniqlanadi: