Iqtisodiymohiyatigako‘ra a)Asosiyschyotlar. Asosiy schyotlar mablag‘lar turlarining (aktiv) mavjudligi va harakati ustidan hamda ularning manbalarini (passiv) nazorat kilish uchun ishlatiladi. Barcha asosiy schyotlarda korxonalar mulkining hisobga olinishi amalga oshiriladi. Asosiy schyotlarning xususiyati shundan iboratki, agar ularda qoldiq mavjud bo‘lsa, ularning hammasi balans tarkibiga kiritiladi.
O‘zining tuzilishi va kanday maqsadga mo‘ljallanganligiga qarab asosiy schyotlar asosiy aktiv, asosiy passiv schyotlarga bo‘linadi.
Asosiy aktiv schyotlarning ta’rifi
D-t
K-t
Boshlang‘ichqoldiq. Moddiy va pul mablag‘lari yoki ushbu korxonvalariga bo‘lgan mablag‘lar kirimi (kelib tushishi), shuningdek debitorlarning ushbu
korxonvalariga qarzining ko‘payishi
Asosiy va oborot-mablag‘lar sarfini (chiqib ketishi yoki debitorlik qarzning uzilishi)
Debetoxirgiqoldiq
Asosiypassivschyotlarningta’rifi
D-t
K-t
Oborot kapitalning kamayishi (korxonalardan ilgari unga berilgan mablag‘larning olib qo‘yilishi), moliyalashning hisobdan chiqarilishi (undan foydalanish natijasida), korxonalar majburiyatlari yoki qarzlarning kamayishi (uzulishi)
Boshlang‘ichqoldiq. Korxonalarning mavjud fondi, olgan moliyaviy majburiyatlari yoki qarzi. Oborot (oborot) - korxonalar fondining ko‘payishi (ushbu korxonalarga qo‘shimcha qo‘yilmalar, fondga ajratmalar), majburiyatlar yoki
qarzlarning ko‘payishi