D. V. Rasulova I. Xotam ov X. S. Asatullayev
M arketing tadqiqotining yo ‘nalishIari
Yüklə 19,43 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Marketing tadqiqotlarining yo‘na!ishlarini turkumlash belgilari
|
2.4. M arketing tadqiqotining yo ‘nalishIari
M arketing tadqiqotlarining yo‘nalishlari, albatta bozoming rivoj- langan darajasi, undagi raqobat intensivligi, tegishli tovarlar va xizmat- lar bilan mashg‘ul b o ‘lgan firmalaming katta-kichikligi, marketing axboroti va xabam om a tizimlarining shakllanish sur’ati va boshqa om illarga bevosita bog‘liq bo‘ladi. Shu, jihatdan rivojlangan xorijiy davlatlardagi firm alam ing marketing tadqiqotlari yo‘nalishlari, uyushtirish tartibi va shakllari bizning mamlakatimiz korxona va tashkilotlari uchun o ‘zgarishsiz qabul qilinishi xususida fikrlash birmuncha noo‘rin b o ‘ladi. Zamonaviy marketing nazariyasining rivoj topishi va amaliy faoliyatda uning hal qiluvchi ahamiyat kasb etishi, firm alam ing marketing tadqiqotlarini uyushtirishda ham sezilarli tarzda o ‘z aksini topmoqda. Xususan, firmalam ing raqobatdorlik quvvati, bozordagi o ‘mi, lozim strategik maqsadlari, diversifikatsiya sari y o ‘l tutish taktikasi ko'pgina hollarda tadqiqotlam ing y o ‘nalishi va ko‘lamini belgilaydi. F.Kotler firmalam ing marketing strategiyalarini 4 3 0 ta asosiy turi mavjudligi va tadbirlar bir-biridan farqlanishini ta’kidlaydi. Jumladan firmalam ing marketing strategiyalarini quyidagi turlarga bo‘lish mumkin. - peshqadamlikka intiluvchi (bozorda o ‘rtacha 30% ulushga ega); - hamqadam intiluvchi (bozorda 20% ulushga ega); - bozordagi «nisha»ni -« b o ‘shliq»ni egallovchi (bozorda 10% atrofida ulushga ega). Ushbu strategiyani tanlagan va am alga oshirayotgan firmalam ing bozordagi ulushi, kelgusi intilishlari tegishli muammolar bo‘yicha marketing tadqiqotlarining y o ‘nalishlariga, jadalligiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, bozorda peshqadam b o ig a n firma bozordagi konyunktura, yangi mahsulotni o ‘zlashtirish, sotish imkoniyatlarini oshirish, kommunikatsiya va reklama yo ‘nalishlari tadqiqotlariga ko‘proq e ’tibor qaratsa, bozordagi «nisha»ni egallovchi firma xaridorlar istagini o ‘rganish, raqobatchilar tovarlarini va narxlami tahlil qilish bozor chegaralarini kengaytirish borasidagi tadqiqotlami amalga oshirib bo‘ladi. Jumladan, avtomobil bozorining shakllanishi va rifojlanishiga nazar tashlasak, ushbu fikrimizning to ‘g ‘ri ekanligiga ishonch hosil qilish mumkin. XX asm ing 60-70 yillarida jahon avtomobil bozorida Yaponiya va Janubiy Koreya avtom obillarining nomi hali tilga olingani y o‘q edi. Hozirgi paytda esa, ushbu davlatlarda yaratilgan avtomillar AQSh, Olmoniya, Fransiya, Italiya kabi davlatlardagi m ashhur firmalaming tajribasini o ‘rganish, avtomobil- lami tadqiq qilish asosida rivojlandi. Hozirgi kunda Yaponiyaning “Toyota”, “Nissan”, “M ittsibushi”, “Xonda”, Janubiy Koreyaning “Xunday”, “Deu” kabi kompaniyalari ayrim davlatlar bozorlarida peshqadamlikka erishish strategiyalarini amalga oshirishga harakat qilmoqdalar. Tadqiqotlam i turkum lash belgilari Tadqiqotlam ing y o ‘nalishlari v a ularni am alga oshirish xususiyatlari Tadqiqot m aqsadlariga k o ‘ra A xtarish, tavsiflash, eksperim ent o ‘tkazish yuzasidan tadqiqotlar M arketing elem entlari b o ‘yicha Tovar, narx, distribyutsiya, kom m unikatsiya y o ‘nalishidagi tadqiqotlar 31 Bozordagi tadqiqotlam i am alga oshirish k o ‘lam iga k o ‘ra Mahalliy, m illiy, xalqaro m iqyosida T adqiqotlam i am alga oshiruvchi subyektlar ishtirokiga k o ‘ra Bevosita firm a ishtirokida, 47 m arketing vositachisi ishtirokida, tanlangan maxsus ishtirokchilar vositasida T adqiqotlam i o ‘tkazish davriyligiga k o ‘ra Bir marotabali, mavsum iy, favqulodda va boshqa jihatdagi tadqiqotlar 2. l-rasm. Marketing tadqiqotlarining yo‘na!ishlarini turkumlash belgilari Shu sababdan m arketing tadqiqotlarini uyushtirish bozoming rivojlanish holati, raqobat jaddaliigi, flrm alam ing ushbu bozorlarda faoliyat yuritish m aqsadlari va vazifalari inobatga olinishi zaruriy ahamiyat kasb etadi. M arketing tadqiqotlari y o ‘nalishlarini belgilashda tegishli firmaning bozorda faoliyat yuritish o ‘m i, vazifalarini inobatga olish lozim. M arketing tadqiqotini am alga oshirishda izlanish muammosi bilan uning maqsadlari o ‘rtasida tafovut — farqlanish mavjudligiga yetarlicha e ’tibor berilmaydi. Buning oqibatida keyingi bosqichlarda sezilarli xatolarga y o i qo‘yiladi. Shu sababdan to ‘g ‘ri va aniq belgilangan muammo, tayinli maqsadga erishish uchun puxta zamin yaratadi. M asalan, yuqori sinfdagi avtom obillar ishlab chiqaruvchi «A» firmaning X - modelli avtomobillarini ichki bort kompyuteri va radio telefoni bilan bir y o i a jihozlab chiqarishni misol qilib olaylik. Dunyo tajribasidan shu narsa m a’lumki, barcha avtomobil ishlab chiqaruvchi firm alar ushbu «qo‘shimcha jihozlam i» q o ‘shimcha tanlov va unga xos boMgan haq evaziga bajaradilar. «A» avtomobil firmasi raqobatchilardan ajralish, yuqori iste’mol darajasidagi xaridorlar uchun urinishi qanday muammoni hal etishi va maqsadlami k o ‘zlashini k o ‘rib o ‘tamiz. Bort kom pyuter va radio telefonli avtom obillarga b o ‘lgan ommaviy ehtiyoj va buyurtma asosida bajarish qanday m anfaatlarga erishish imkonini beradi? Ushbu «qo‘shimcha jihozlar» uchun xarajatlar va daromadlarga ta ’siri qay jihatda bo‘ladi? «qo‘shim cha jihozlar» avtomobil harakati xavfsizligiga va boshqaruvchiga qanday afzalliklar va xatarli holatlar yaratadi? Ushbu savollar tadqiqot m aqsadiga y o ‘naltirilgan savollar k o ia m i bo ‘lib, ular k o iam n i kengaytirish va yanada aniqlashtirish mumkin. Asosiy maqsad esa «A» firm aning yangi modeliga b o ig a n ehtiyojini oshirish 32 imkoniyatlarini topish hisoblanadi. Demak, «A» avtomobil firmasi «qo‘shimcha jihozlar» hisobiga iste’mol doirasini oshirish siyosatini yuritmoqda. Yüklə 19,43 Kb. Dostları ilə paylaş:
|