D. V. Rasulova I. Xotam ov X. S. Asatullayev

a
:"1 
-t-1 davrda KB da mavjud b o ig a n kapital miqdori, 
A £ '_l- t - l
davrda 
yangidan tashkil etilgan KB korxonalari 
hisobiga kapitalning 
ko ‘payishi, a*:"’ - t-1 davrda tugatilgan KB subyektlari hisobiga KB 
kapitalining chiqib ketishi hamda o ‘tgan davrdagi eskirishi, 
l'~'
-t-1 
davrda KB da bandlam ing umumiy soni, A£"‘- t-1 davrda yangidan 
tashkil 
etilgan 
va 
mavjud 
KB 
subyektlari 
ishlab 
chiqarish 
quvvatlarining oshishi evaziga yangidan tashkil etilgan ish o ‘rinlari va 
yollangan ishchilar, at''1-t-1 davrda yopilgan korxonalar evaziga KB 
da bandlikning qisqarishi, ^'"‘-t-1 davrda shu maqsadlar uchun 
m o ijallan gan xarajatlar.
(2.3.13) 
- tenglamaning (2.3.14, 2.3.15, 2.3.16, 2.3.17) - shartlami 
qanoatlantirishi KB xarajatlarining optimal rejasini belgilab beradi 
hamda (2.3.2) - tenglik bajarilib, KB faoliyati natijasida maksimal 
foyda olinadi, uning YalM dagi ulushi orta borib rivojlangan davlatlar 
darajasiga yetadi. Bu esa mamlakatimizda aholini o ‘rta qatlamining
(2.3.13)
Yuqoridagi shart uchun cheklovlar quyidagicha bo‘ladi:
Q ,,k - 0 , LIJk > 0 , K IJt > 0 , A IJt > 0
I
I
I
Q^K'^K-'+AK'-'-sK'"
Z I I
q:a ^ r"'
i
*
(2.3.14)
(2.3.15)
(2.3.16)
(2.3.17)
56

---

ko‘payishiga, ulam ing daromadlari oshishiga olib keladi. Natijada, 
iste’mol va ja m g ‘armalar, 
investitsiyalaming yuqori darajasiga 
erishilib, Solou modelidan yuqori iqtisodiy o ‘sish ta ’minlanadi.
KBXT bozor iqtisodiyoti sharoitida muhim o ‘rin tutib, uning 
harakatining har tomonlama qulayligi, erkinligi, oson va tez 
diversifikatsiyalashuvi 
noaniq 
va 
tez 
o ‘zgaruvchan 
bozor 
munosabatlari «dengizi»da cho‘km asdan «Arximed po‘kagi» kabi 
bemalol qalqib turishga zamin yaratadi.
Respublikamizda bugungi kunda deyarli KBXT uchun m e’yoriy- 
huquqiy baza yaratilgan, u davlat va nodavlat tashkilotlari tomonidan 
doimiy ravishda qo‘ 1 lab-quw atlanm oqda. KBXT ning respublika 
YalM dagi ulushi 2007-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra 42,1 % ni tashkil 
etdi, jam i bandlam ing qariyb 69,3 % i bu sektorda band. Raqamlardan 
ko‘rinadiki, KBXT o ‘z mohiyati, salohiyati va qudrati jihatidan 
mikroiqtisodiy emas, balki makroiqtisodiy, hatto megaiqtisodiy 
darajagacha chiqdi desak m ubolag‘a bo‘lmaydi. Chunki, KBXT ning 
respublika tashqi savdo operatsiyalaridagi ulushi ham yil sayin ortib 
bormoqda. Agar raqamlarga qaraydigan b o isa k , KBXT o ‘zining 
barqaror taraqqiyot y o iid a m uam mosiz rivojlanayotganga o ‘xshaydi. 
Biroq, hali yechimini kutayotgan muammolar talaygina. KBXT ni 
makroiqtisodiyot, hududlar bo ‘yicha bashoratlash muammolariga 
kelsak, buning uchun m atematika va statistika apparatining turli 
bashoratlash usullaridan foydalanish mumkin. Oldingi bo‘Iimlarda 
ta’kidlanganidek, ular sifatiy va miqdoriy usullarga ajraladi24.
Sifatiy usullar biron sohaga oid m utaxassislar fikrini bilish, 
o ‘rganish orqali rivojlanayotgan ijtimoiy-iqtisodiy hodisaga tashxis 
qo‘ysa, miqdoriy usullar iqtisodiy-matematik usullarga tayanadi.
M iqdoriy turga kiruvchi ekonometrik usulning taqsimot qonunlari 
real 
ijtimoiy-iqtisodiy 
jarayonlam i 
nazariy 
va 
ehtimolli 
m odellashtirishda qo ‘llaniladi.25
24
E .B .U Ih k h h , A.r.HxapTHiUBHUH. MaTeMaTH'iecKHe M eroiiu h MoaejiH b 
ynpaBjieHmr 
M. 
^ e jjo . 2 0 1 2 .crp . 191.