Dalğa İşıq elektromaqnit dalğasıdır. Elektromaqnit dalöası isə elektrik və maqnit sahəsinin rəqslərinin fəzada yayılmasıdır. Elektromaqnit dalğaları fəzada və bu dalğalar üçün şəffaf olan mühitlərdə yayıla bilər
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəffaf olmayan zolaqlar 4 Şəffaf zolağın enini a
- Δ d=kλ
|
Difraksiya qəfəsi
Difraksiya qəfəsi – işıq dəstəsini spektrə ayırmaq və işığın dalğa uzunluğunu ölçmək üçün istifadə olunan cihazdır. – İş prinsipi işığın difraksiyasına və interferensiyasına əsaslanıb. Difraksiya qəfəsləri iki növ – qaytarıcı və şəffaf olur. Ölçüləri bir neçə santimetr olan şəffaf şüşə lövhəsinin üzərinə çoxlu sayda şaffaf olmayan paralel nazik zolaqlar çəkilir. Difraksiya qədəsinin üzərinə çəkilən zolaqların sayı cox böyükdür, təxminən 1 mm-ə 1000 və ya daha çox. Beləliklə, difraksiya qəfəsi çox böyük sayda şəffaf və qeyrişəffaf zolaqlardan ibarətdir. Arakəsmə Əgər arakəsmədəki yarığın ölçüləri işığın dalğa uzunluğu ilə müqayisəlidirsə onda yarıqdan keçən işıq səpilir. Arakəsmə Əgər arakəsmədəki yarığın ölçüləri düşən işığın dalğa uzunluğundan qat- qat böyükdürsə, onda işiq öz əvvəlki yayılma istiqamətini dəyişmir. Yarıq Difraksiya qəfəsinin en kəsiyi Difraksiya qəfəsi Şəffaf zolaqlar Şəffaf olmayan zolaqlar 4 Şəffaf zolağın enini a hərfi ilə, qeyri şəffaf zolağın enini b hərfi ilə işarə edək. Onda d=a+b ədədi difraksiya qəfəsinin periodu adlanır. Difraksiya qəfəsinin ölçü vahidi: [d]=1m. Difraksiya qəfəsinin üzərinə düşən şüalar, şəffaf zolaqları keçdikdən sonra müxtəlif bucaqlar altında meyl edir. Bu hadisə difraksiyanın nəticəsidir. Difraksiya qəfəsindən keçmiş şüaların qarşısına ekran yerləşdirək. Difraksiya qəfəsi ilə ekran arasında toplayıcı linzanı elə yerləşdirək ki, onun fokusu ekran üzərinə düşsün. Linzadan keçdikdən sonra müxtəlif zolaqlardan gələn paralel şüalar ekran üzərində olan bir nöqtədə yığılır. Bu şüalar toplanaraq, keran üzərində interferensiya mənzərəsi yaradır: ardıcıl növbələşən maksimumları və minimumları. Əgər qonşu zolaqlardan keçən iki şüanın yollar fərqi tam sayda dalğa uzunluğuna bərabərdirsə, onda biz ekranda maksimum müşəhidə edirik: Δd=kλ. Əgər qonşu zolaqlardan keçən iki şüanın yollar fərqi tək sayda yarımdalğa uzunluğuna b ərabərdirsə, onda ekranda minimum müşahidə olunur: 𝛥𝑑 = (2𝑘 + 1) ∙ 𝜆 2 . Difraksiya qəfəsindən keçən şüaların yollar fərqi şüaların φ meyl etmə bucağından asılıdır: Δd=d·sinφ. Difraksiya qəfəsinin maksimum şərti: d∙sin φ = kλ. Difraksiya qəfəsinin baş maksimumu difraksiya mənzərəsinin mərkəzində yerləşir, bu isə sıfırıncı maksimumdur: k=0. Sonra isə maksimum və minimumlar növbələşir. Difraksiya qəfəsundən keçən şüanın meyl etmə bucağının ən böyük qiyməti 90ᵒ-ə bərabər olmalıdır. Bu şərt daxilində difraksiya qəfəsinin maksimum tərtibi tapa bilərik: d·sin 90º = kλ ⇒ d·1 = kλ. 𝑘 𝑚𝑎𝑥 = 𝑑 𝜆 . Eyni t ərtibli maksimumda 1. Q ırmızı şüalar daha çox meyl edir, ona görə ki, spektrin görünən hissəsində qırmızı şüaların dalğa uzunluğu ən böyükdür: Difraksiya qəfəsindən keçən şüalar müxtəlif bucaqlar altında meyl edir. Difraksiya qəfəsi Sıfır tərtibli maksimum k tərtibli maksimum ekran ekran maksimum 5 . max qırm ⇒ sin 𝜑 𝑚𝑎𝑥 = 𝑘∙𝜆 𝑞𝚤𝑟𝑚𝚤𝑧𝚤 𝑑 . 2. Ən az bənövşəyi şüalar meyl edir, ona görə ki, spektrin görünən hissəsində bənövşəyi şüaların meyl etməsi ən kiçikdir: Yüklə 0,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|