Darhaqiqat, 2002- yil 12-dekabrda qabul qilingan bu qonunda

Axborot xavfsizligiga tahdid va uning turlari
Axborotni muhofaza qilishning maqsadi va konseptual asoslari. Umuman olganda axborotni muhofaza qilishning maqsadini quyidagicha ifodalash mumkin:
– axborotni tarqab ketishi, o‘g‘irlanishi, buzilishi, qalbakilashtirilishini
oldini olish;
– shaxs, jamiyat, davlatning xavfsizligiga tahdidni oldini olish;
– axborotni yo‘q qilish, modifikatsiyalash, buzish, nusxa olish,
blokirovka qilish kabi noqonuniy harakatlarning oldini olish;
– axborot resurslari va axborot tizimlariga noqonuniy ta’sir qilishning
boshqa shakllarini oldini olish, hujjatlashtirilgan axborotga shaxsiy mulk
obyekti sifatida huquqiy rejimni ta’minlash;
– axborot tizimida mavjud bo‘lgan shaxsiy ma’lumotlarning
maxfiyligini va konfedensialligini saqlash orqali fuqarolarning
konstitutsiyaviy huquqlarini himoyalash;
– davlat sirlarini saqlash, qonunchilikka asosan hujjatlashtirilgan
axborotlar konfedensialligini ta’minlash;
– axborot jarayonlarida hamda axborot tizimlari, texnologiyalari va
ularni ta’minlash vositalarini loyihalash, ishlab chiqish va qo‘llashda
subyektlarning huquqlarini ta’minlash.
Axborotni muhofaza qilishning samaradorligi uning o‘z vaqtidaligi,
faolligi, uzluksizligi va kompleksligi bilan belgilanadi. Himoya tadbirlarini
kompleks tarzda o‘tkazish axborotni tarqab ketishi mumkin bo‘lgan xavfli
kanallarni yo‘q qilishni ta’minlaydi. Ma’lumki, birgina ochiq qolgan
axborotni tarqab ketish kanali butun himoya tizimining samaradorligini
keskin kamaytirib yuboradi.
Axborotni muhofaza qilish sohasidagi ishlar holatining tahlili shuni
ko‘rsatadiki, muhofaza qilishning to‘liq shakllangan konsepsiyasi va
tuzilishi hosil qilingan, uning asosini quyidagilar tashkil etadi:
– sanoat asosida ishlab chiqilgan, axborotni muhofaza qilishning o‘ta
takomillashgan texnik vositalari;
– axborotni muhofaza qilish masalalarini hal etishga ixtisoslashtirilgan
tashkilotlarning mavjudligi;
– ushbu muammoga oid yetarlicha aniq ifodalangan qarashlar tizimi;
– yetarlicha amaliy tajriba va boshqalar.
Biroq, xorijiy matbuot xabarlariga ko‘ra ma’lumotlarga nisbatan jinoiy
harakatlar kamayib borayotgani yo‘q, aksincha barqaror o‘sish
tendensiyasiga ega bo‘lib bormoqda.
Himoyalangan axborotga tahdidlar tushunchasi va uning tuzilishi.
Umumiy yo‘nalishga ko‘ra axborot xavfsizligiga tahdidlar
quyidagilarga bo‘linadi:
– O‘zbekistonning ma’naviy ravnaqi sohalarida, ma’naviy hayot va
axborot faoliyatida fuqarolarning konstitutsiyaviy huquqlari va
erkinliklariga tahdidlar;
– mamlakatning axborotlashtirish, telekommunikatsiya va aloqa
vositalari industriyasini rivojlanishiga, ichki bozor talablarini
qondirishga, uning mahsulotlarini jahon bozoriga chiqishiga,
shuningdek mahalliy axborot resurslarini yig‘ish, saqlash va samarali
foydalanishni ta’minlashga nisbatan tahdidlar;
– Respublika hududida joriy etilgan hamda yaratilayotgan axborot
va telekommunikatsiya tizimlarining me’yorida ishlashiga, axborot
resurslari xavfsizligiga tahdidlar.
Huquqiy himoyalash – bu huquqiy asosda axborot himoyasini
ta’minlovchi maxsus qonunlar, boshqa me’yoriy hujjatlar, qoidalar,
jarayonlar va tadbirlar.
Tashkiliy himoya – bu bajaruvchilarga yetkazilishi mumkin bo‘lgan
ixtiyoriy zararni bartaraf etuvchi yoki yengillashtiruvchi, bajaruvchilarning
me’yoriy-huquqiy asosdagi o‘zaro muomalasi va ishlab chiqarish
faoliyatini qat’iy belgilash.
Muhandislik-texnik himoya – bu faoliyatga yetkaziluvchi zararlarga
qarshilik qiluvchi turli texnik vositalardan foydalanishdir.
Axborot himoyasi vositalarini va usullarini tasniflash. Axborotni
muhofaza qilishda foydalaniluvchi asosiy usullar quyidagilar hisoblanadi:
yashirish, ranjirlash, noto‘g‘ri ma’lumot berish, bo‘laklash, sug‘urta
qilish, hisobga olish, kodlash va shifrlash.
Yashirish – axborotni muhofaza qilish usuli sifatida amaliyotda
ma’lumotlarni himoyalashning asosiy tashkiliy usullaridan biri
hisoblanadi, maxfiy ma’lumotlarga ruxsat etilgan shaxslar sonini
chegaralaydi. Yashirish axborotlarni himoya qilishda juda keng
qo‘llaniluvchi usullardan biri hisoblanadi.
Ranjirlash axborot himoya usuli sifatida, birinchidan, maxfiy
ma’lumotlarni maxfiylik darajasi bo‘yicha taqsimlaydi, va ikkinchidan
himoyalangan axborotga ruxsatni chegaralaydi.
Noto‘g‘ri ma’lumot berish – axborot himoya usullaridan biri bo‘lib,
biror obyekt haqidagi haqiqiy ma’lumot o‘rniga atayin yolg‘on ma’lumot
tarqatishni anglatadi.