Darsdan tashqari tadbirlarda o`quvchilarni ekolog- targ`ibotchilikga tayyorlash masalalari xojanov Bahadir Keunimjaevich

ISSUES OF PREPARING STUDENTS FOR ENVIRONMENTAL RESEARCH IN 
EXTRA-EDUCATIONAL EVENTS 
Abstract. 
This article highlights the effective promotion of environmental knowledge 
among young people, the formation of a positive attitude towards nature and the environment, 
the training of environmentalists-propagandists from students of secondary schools as an urgent 
problem.
 
Keywords: 
propaganda, encouragement, ecological promotion-propaganda, ecological 
unconsciousness, ecological perception, ecological thinking, ecological obligation, ecological 
activity, ecological passivity, ecological culture, ecological non-culture, ecological spirituality. 
 
Bugungi kunda xalqaro miqyosda insoniyatning tabiat bilan uyg`unligi, o`quvchilarni 
tabiat, atrof-muxit bilan o`zaro munosabatda bo`lishni tarbiyalash bo`yicha kognitiv, texnologik, 
motivatsion, reaktiv, evristik mezonlar tahlili, texnologik yondashuvlarnining o`qitish 
samaradorligiga ta`sir etuvchi xossalarini tadqiq etishga qaratilgan ilmiy tadqiqot ishlari olib 
borilmoqda. Tadqiqot natijalari shuni ko`rsatadiki, o`quvchilarning tabiat bilan uyg`unligi va bir 
butunligi haqidagi tasavvurlarini shakllantirish, o`quvchilarni tabiat, atrof-muhit bilan 
munosabatda bo`lishni, ekolog-targ`ibotchilik ishlarini olib borishga o`rgatishga va tashkil etish 
tizimini takomillashtirishga, atrof-muhitniga nisbatan g`amxo`rlikda bo`lishi, ularning ekologik 
tarbiyaga va ekolog-targ`ibotchilikga oid zarur tayanch va xususiy kompetentsiyalarini 
shakllatirishga ko`ra nazariy asoslarini mustahkamlashga xizmat qilmoqda. 

Insoniyat paydo bo`lganidan to hozirgi kunga qadar tabiatga ta`sir etib, uni batamom 

o`zgartirib yubordi. Ayniqsa, so`nggi chorak asr mobaynida insoniyatning texnik-texnologik 

---

SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337 
377 
mehnat faoliyati natijasida Er shari yuzasi, iqlimi, o`simligi, hayvonot dunyosi, atmosfera havosi 
o`zgarib ketdi, suvning ifloslanishi, o`rmonlarning keragidan ortiq darajada qirqib yuborilishi, er 
yuzida tuproq nurashi, hayvonlar va baliqlarning ko`plab ovlanishi, yangi shahar, yo`l 
aeroportlarning qurilishi, harbiy urushlar natijasida inqiroz yuzaga keldi. 
O`zbekiston Respulikasi Vazirlar Mahkamasining 2019 yil 27 maydagi 434-son 
“O`zbekiston Respublikasida ekologik ta`limni rivojlantirish kontseptsiyasini tasdiqlash 
to`g`risida”gi qarorida belgilangan vazifalarni amalga oshirish, shuningdek, hozirgi davrning 
ekologik muammolari bu sohada ham tashviqot-targ`ibot olib boradigan kadrlar tayyorlashni 
ustivor vazifalardan biri qilib qo`ymoqda. Ayniqsa, umumiy o`rta ta`lim o`quvchilaridan 
ekologik tashviqotchi-targ`ibotchilar tayyorlash bu sohadagi kechiktirib bo`lmaydigan muammo 
hisoblanadi. Ekologik tashviqot-targ`ibot ma`naviy tarbiyaning muhim ko`rinishidir.
Ekologik tashviqot-targ`ibotdan ko`zlangan maqsad nafaqat ekologik bilim orttirish, balki 
kishini biror-bir hatti- harakatga undovdan iboratdir. Bunda maktabda o`qitilayotgan fanlarni 
DTS lari talablariga mos bo`lishi nazarda tutiladi. 
«Targ`ibot» atamasining o`zagini «rag`bat» so`zi tashkil etgani bois u insonni biror 
harakatga rag`batlantirishni nazarda tutadi. 
«Tashviqot» tushunchasi «shavq» so`zidan olingan bo`lib u kishida biror narsaga shavq, 
ishonch tuyg`ularini o`yg`otishga yo`naltirilgan. 
Ekologik tashviqot-targ`ibotda ekologik bilimlarni egallashga ehtiyoj tug`iladi hamda er, 
suv, to`proq, o`simliklar, hayvonot dunyosi, tarix, adabiyot shuningdek, ma`naviyat asoslari, 
siyosatshunoslik kabi bilim sohalarini puxta egallash talab etiladi. SHuning bilan birga bu 
sohadagi ishlar tabiiy va ijtimoiy fanlarni o`qitishning yangi texnologiyalarini ishlab chiqishni 
taqoza qiladi.
Targ`ibotchilik jarayonining nazariy bayoni 6 ta o`zaro bog`liq bo`lgan aspektlarga 
ajratiladi: 
1).